Κτηματολόγιο στο «περίπου»…

Την Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου ξεκινάει στα Ιωάννινα η διαδικασία υποβολής δηλώσεων ιδιοκτησίας και θα διαρκέσει για τρεις μήνες (αν δεν δοθεί παράταση).

Γιατί είναι σημαντικό το Κτηματολόγιο;

Το Εθνικό Κτηματολόγιο σε κάθε χώρα φέρνει την εγγύηση και την σφραγίδα του Δημοσίου και υπηρετεί το κράτος και τους πολίτες, οι οποίοι θα είναι και οι αποδέκτες της τελικής αξίας του προϊόντος. Ένας από τους βασικότερους σκοπούς του κτηματολογίου, είναι το κράτος να αποκτήσει τη συνείδηση της ιδιοκτησίας και τη νοοτροπία του αυστηρού ιδιοκτήτη, που ενδιαφέρεται για την ουσιαστική προστασία και αξιοποίηση της περιουσίας που του ανήκει. Έτσι, πέρα και πάνω από την όποια κοινωνική πολιτική θέλει να ασκήσει, για να αξιοποιεί την ακίνητη περιουσία του, θα πρέπει να παρακολουθεί, να ελέγχει και να καρπώνεται από αυτήν πραγματικά οφέλη, σύμφωνα με τις εκάστοτε συνθήκες που επικρατούν στην αγορά ακινήτων. Αλλά και ο πολίτης διασφαλίζοντας τα δικαιώματα της ακίνητης περιουσίας του, έχει τη δυνατότητα της διαχείρισής της κατά το δοκούν (επενδύοντας, μεταβιβάζοντας, πουλώντας) χωρίς τον κίνδυνο διεκδικήσεων της, από τρίτους και την εμπλοκή σε δικαστικές διαμάχες.

Γιατί επείγει να ολοκληρωθεί;
Η έγκαιρη και σωστή ολοκλήρωση ενός έργου στρατηγικής σημασίας, όπως το Εθνικό Κτηματολόγιο, θα έπρεπε να αποτελέσει προτεραιότητα για την πολιτεία τα προηγούμενα χρόνια, ωστόσο οι πολιτικές αστοχίες στη διαχείριση, την εξέλιξη και την υλοποίηση του σημαντικότερου ίσως «εργαλείου ανάπτυξης», του Εθνικού κτηματολογίου, είχαν σαν αποτέλεσμα οι ευρωπαϊκοί μας εταίροι να άρουν την εμπιστοσύνη για την συγχρηματοδότηση που μας παρείχαν και το έργο προχώρησε με ρυθμούς χελώνας, αφού δεκαοκτώ χρόνια από την έναρξη των κτηματογραφήσεων έχει καλυφθεί μόνον το 1/3 της χώρας. Τα πρόστιμα και οι μνημονιακές δεσμεύσεις «στρίμωξαν» την ελληνική κυβέρνηση, που καλείται σε χρόνο ρεκόρ να υλοποιήσει το υπόλοιπο της κτηματογράφησης, με το 2020 ως καταληκτική ημερομηνία ολοκλήρωσης του έργου να μοιάζει άπιαστος στόχος και η χρηματοδότηση να είναι στον «αέρα», αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκφράσει αντιρρήσεις για να δοθούν τα 140 εκατομμύρια ευρώ για τη συνέχιση του έργου.

Τι τελικά συμβαίνει σήμερα;
Θα περίμενε κανείς λοιπόν, έστω και την ύστατη στιγμή να έχουμε «νουθετηθεί» από τα λάθη του παρελθόντος και να «τρέξει» η διαδικασία της κτηματογράφησης με τον πιο γρήγορο και σωστό τρόπο. Δυστυχώς όμως η Ελλάδα παραμένει η χώρα του «περίπου». Περίπου βγήκαμε από τα μνημόνια (αφού υπάρχει «εποπτεία»), περίπου μπορούμε να βγούμε όποτε θέλουμε στις αγορές και να δανειστούμε (ουσιαστικά δεν μπορούμε αφού τα spreads είναι στα ύψη), περίπου μειώθηκαν οι φόροι (αφού αυξήθηκαν άλλοι και έρχονται αναδρομικά χρωστούμενα), στο περίπου δηλώνουμε και τις ιδιοκτησίες μας.
Μπορεί λοιπόν ο καθένας χωρίς τοπογραφικό σχέδιο εξαρτημένο σε ΕΓΣΑ 87 (που είναι η πιο «σύγχρονη» μορφή τοπογραφικού) να δηλώσει την ιδιοκτησία του δείχνοντας στην οθόνη του υπολογιστή στο google maps (σε μια αντίστοιχη πλατφόρμα) περίπου τα όρια του τεμαχίου του. Ακόμη και ένας εξοικειωμένος με τους υπολογιστές και την τεχνολογία, δεν μπορεί με ακρίβεια να υποδείξει τα όρια του τεμαχίου του, πόσο μάλλον κάποιος πιο ηλικιωμένος. Επίσης, για τα τεμάχια που έχουν αριθμούς από Διανομές του Υπουργείου Γεωργίας ή Αναδασμούς δεν διασφαλίζεται με βεβαιότητα η σωστή γεωαναφορά και καταχώρηση τους (αν δεν υπάρχουν πίνακες συντεταγμένων των κορυφών τους σε ΕΓΣΑ 87), δεδομένου ότι η μετρητική ακρίβεια με την οποία εκπονήθηκαν οι χάρτες Διανομής και Αναδασμών δεν ήταν η απαιτούμενη.

Ποιο είναι το αποτέλεσμα;
Τα τεμάχια των ιδιοκτητών που θα καταχωρηθούν χωρίς τοπογραφικά σε ΕΓΣΑ 87, να έχουν επικαλύψεις (να πέφτει το ένα τεμάχιο πάνω στο άλλο) και να χρειαστούν στη συνέχεια, κατόπιν της ανάρτησης της 1ης φάσης της κτηματογράφησης, ενστάσεις, αμοιβές δικηγόρων και μηχανικών και αναγκαστικά εκπόνηση τοπογραφιών διαγραμμάτων.
Τι θα μπορούσε να γίνει; Η κυβέρνηση να δώσει κίνητρο στους πολίτες, να δηλώσουν εξαρχής σωστά τις ιδιοκτησίες τους.
Πώς; Απαλλάσσοντάς τους από ένα άδικο φόρο ιδιοκτησίας τον ΕΝΦΙΑ για ένα χρόνο τουλάχιστον, ώστε με αυτά τα χρήματα οι ιδιοκτήτες να κάνουν κάτι ουσιαστικό για την περιουσία τους: να την τοπογραφήσουν και να την δηλώσουν εξαρχής σωστά, ώστε οι ενστάσεις και οι διορθώσεις να είναι πολύ λίγες. Αντί αυτού, επιλέγονται μεσοβέζικες λύσεις, με πιθανότητα μεγάλου αλαλούμ. Δεν είναι απίθανο να βρεθεί κάποιος που να δηλώνει την κεντρική πλατεία του χωριού του, ως ιδιοκτησία του…

Ποιο το κόστος για τους ιδιοκτήτες;
Το κόστος 35 ευρώ για κάθε δικαίωμα για τους ιδιοκτήτες. Πιο συγκεκριμένα, για παράδειγμα, αν ένας ιδιοκτήτης έχει τρία οικόπεδα το κόστος θα είναι 105 ευρώ. Αν είναι συνιδιοκτήτης στα οικόπεδα αυτά με ακόμη έναν, τότε από 105 ευρώ ο καθένας. Για τα αγροτεμάχια που είναι στο ίδιο τοπικό διαμέρισμα, ισχύει ότι πληρώνει ο ιδιοκτήτης 35 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα και για τα υπόλοιπα δεν πληρώνει. Για παράδειγμα, αν έχει κάποιος 6 αγροτεμάχια στο Δ.Δ. Πεδινής θα πληρώσει 70 ευρώ συνολικά (70 ευρώ για τα δύο πρώτα και τα υπόλοιπα χωρίς παράβολο). Αν όμως έχει δύο αγροτεμάχια Βίτσα Ζαγορίου και δύο αγροτεμάχια στο Δ.Δ. Κατσικά θα πληρώσει 140 ευρώ. Παρόλο που η συστηματική καταγραφή και «αποκάλυψη» της Δημόσιας ακίνητης περιουσίας που επιχειρείται μέσω του κτηματολογίου στην Ελλάδα αποτελεί το μεγάλο στοίχημα, αφού η αξιοποίησή της είναι άμεσα συνυφασμένη με την επανεκκίνηση της παρακμάζουσας ελληνικής οικονομίας, δεν υπάρχει πολιτική βούληση ώστε να αξιοποιήσουμε τα επιστημονικά και τεχνολογικά εργαλεία που έχουμε στη διάθεση μας, για να ολοκληρώσουμε με τον ταχύτερο και αρτιότερο τρόπο, το Εθνικό κτηματολόγιο.

* Ο Πέτρος Ι. Μπούγιας είναι Μsc, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός (Α.Π.Θ).