Η πολιτιστική κληρονομιά της Ηπείρου και η ΕΛΣΗ…

Συμπληρώθηκαν εφέτος είκοσι χρόνια δράσης και προσφοράς της Εταιρείας Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου σε τούτο εδώ το καταξιωμένο κομμάτι της Ελληνικής γης. Η καταξίωσή του οφείλεται βασικά στην πλούσια πολιτιστική του κληρονομιά που ξεκινάει από τη μακρινή αρχαιότητα. Τότε που ο Ηπειρωτικός χώρος, με επίκεντρο το Ιερό της Δωδώνης αποτέλεσε την πρώτη του Ελληνισμού Κοιτίδα και συνταίριασε αρμονικά τη σοφία του πνεύματος με του σώματος την ανδρεία.Αυτόν τον Ιερό χώρο της Δωδώνης, όταν για πρώτη φορά επισκέφτηκε -ως προσκυνητής κατά δήλωσή του- ο γνωστός εκπαιδευτικός, λόγιος και συγγραφέας, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, αντίκρισε την ομορφιά και την ηρεμία του γύρω φυσικού τοπίου, ένιωσε βαθιά μέσα του το μεγαλείο του Κοινού των Ηπειρωτών, και αποχωρώντας από αυτόν το χώρο, αναφώνησε:
«Καλότυχοι όσοι μπορούν και κρατούν ζωντανή στην ψυχή τους τη συνείδηση της ώρας της πρώτης». Αυτή ακριβώς «η συνείδηση της ώρας της πρώτης» διατηρήθηκε ζωντανή κατά τα δίσεκτα χρόνια της σκλαβιάς, τότε που η Ήπειρος, με πρωτεργάτες τους Εθνικούς της Ευεργέτες και τους Μεγάλους Δασκάλους του Γένους αποτέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα πνευματικά κέντρα του Αλύτρωτου Ελληνισμού, επέφερε την πλήρη ρήξη με τον ελληνικό μεσαίωνα και προλείανε το έδαφος για την πνευματική του αναγέννηση και την εθνική του αποκατάσταση.
Η ίδια κληρονομιά διατηρείται ολοζώντανη στα νεότερα χρόνια, αποβαίνει αστείρευτη πηγή δύναμης, κρίκος συνδετικός των ξενιτεμένων συμπατριωτών μας με τη γη των πατέρων τους, κίνητρο ελκυστικό της συσπείρωσης της πνευματικής ηγεσίας και της νεολαίας σε στιγμές κρίσιμες για την πατρίδα μας, όπως ήταν η περίοδος της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης. Αυτή τη συσπείρωση επισημαίνει σε μια αποκαλυπτική επιστολή του προς το Λέανδρο Βρανούση ο Δημήτρης Χατζής, με τη φράση:
«Βαδίσαμε όλοι μαζί, Λέανδρε, τον ίδιο δρόμο, αυτό το δρόμο που ξεκινάει από τη σεβάσμια Ήπειρο και μας πάει στο χρέος. Το κάναμε το χρέος μας».
Επίκεντρο όλων αυτών των ενεργειών τα Γιάννινα. Και αυτό δεν έγινε τυχαία. Μακροχρόνια η πολιτιστική τους κληρονομιά, βαθιά ριζωμένες στην ψυχή των κατοίκων τους οι λαμπρές δημοκρατικές παραδόσεις: Ηρωικές παραδόσεις αγώνων και θυσιών, καριοφίλι και καλαμάρι, κοινοτική οργάνωση στα χρόνια της τουρκοκρατίας, Ευεργέτες και Δάσκαλοι του Γένους με τα φημισμένα Σχολεία τους, λογιοσύνη και νοικοκυροσύνη, όλα δηλαδή τα στοιχεία εκείνα που η κοινή αναγνώριση τοποθετούσε και τοποθετεί στην κορωνίδα των αξιών του πολιτισμού μας.
Με αυτές τις σκέψεις και με πρωτεργάτη τη τον αείμνηστο λόγιο και ποιητή, Νίκο Τέντα, Πρόεδρο της Εταιρίας μας μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής του, ξεκινήσαμε και ιδρύσαμε πριν από είκοσι χρόνια την Εταιρία Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου, με βασικό στόχο τη διατήρηση και ανάπτυξη της πλούσιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Αυτόν το στόχο υπηρετούμε όλα αυτά τα χρόνια, με τους καθιερωμένους ετήσιους πολιτιστικούς και πνευματικούς μας θεσμούς και με την επανέκδοση του Περιοδικού «Ηπειρωτικά Γράμματα», το οποίο πρωτοεκδόθηκε στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, συσπείρωσε την Ηπειρωτική πνευματική ηγεσία και τη νεολαία και μαζί με την πλειοψηφία του Ελληνικού λαού -«πλην βεβαίως των εκάστοτε μηδιζόντων, οίτινες, παρά τα κοινή τοις Έλλησι δόξαντα, Έλληνες όντες εναντία τη Ελλάδι υπέρ των βαρβάρων εμάχοντο»- έγραψαν το αθάνατο έπος της Εθνικής μας Αντίστασης.
Περνάμε σήμερα δύσκολες μέρες. Καλούμαστε σε ένα ανήφορο δύσκολο, σε μια ανάβαση κλιμακωτή, βασισμένη στις αναλλοίωτες αξίες του πολιτισμού μας. Αυτές οι αξίες αποτελούν -θα λέγαμε- τη θημονιά που σοδιάζουμε κάθε τόσο, όταν η παγωνιά απλώνεται γύρω μας, για να ανάψουμε το τζάκι μας, να νιώσουμε την απαραίτητη ζεστασιά και να κατανοήσουμε πως υπάρχει πολλή ομορφιά, χάρη και μεγαλείο στον κόσμο, για να γεμίσουν τη ζωή του ανθρώπου, αρκεί βέβαια ο καθένας μας χωριστά και όλοι μαζί, να έχουμε «πάντα ανοιχτά, παντ’ άγρυπνα τα μάτια μας» μπροστά στους εμβληματικούς στίχους του ποιητή Μιχάλη Κατσαρού, που μας έστειλε το μήνυμά του:
«Μην αμελήσετε.
Πάρτε νερό μαζί σας.
Το μέλλον έχει πολλή ξηρασία».
Ένα μήνυμα επίκαιρο για όλους, ιδιαίτερα όμως για μας τους Ηπειρώτες, καθώς γίνεται από όλους παραδεκτό πως η Ήπειρος, η αρχαία αυτή κοιτίδα του Ελληνισμού, με τους αγώνες της και με την προσφορά της απέβη η ακρόπολις, το ιερό βήμα στο οποίο ο Νέος Ελληνισμός μπόρεσε, ως άρτον προθέσεως, να διαφυλάξει την κιβωτό της εθνικής του αυτοσυνειδησίας. Ταύτισε έτσι ο Νέος Ελληνισμός την Ήπειρο με ένα από τα πιο γνήσια κομμάτια της Ελληνικής γης και έκανε το δημιουργό της Ελλάδας των πέντε θαλασσών και των δύο Ηπείρων, σε μια στιγμή κρίσιμη για την πατρίδα μας, να διακηρύξει:
«Αυτοί οι Ηπειρώτες, οι αμετανόητοι Έλληνες».
Μεγάλη ασφαλώς η τιμή για μας τους Ηπειρώτες, εξίσου όμως βαριά και η συναίσθηση της ευθύνης. Καρπός αυτής της ευθύνης υπήρξε η ίδρυση της Εταιρίας Λογοτεχνών και Συγγραφέων και η εικοσάχρονη αδιάπτωτη πορεία της.
ΣΠΥΡΟΣ ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ