Βαδίζοντας στα «ίχνη» παλιών Ηπειρωτικών δρόμων…

Το θέμα που προέκυψε, έτσι αιφνίδια και «δραματικά», με την ΙΟΝΙΑ οδό, και τη συνέχιση ή επέκτασή της μέχρι την Κακαβιά, με μια εκδήλωση έντονων αντιδράσεων και διαμαρτυριών, ακόμη και σε επίπεδο οργής,  και μάλιστα από διαχειριστές των κοινών, πήρε  έκταση Ηπειρωτικής εμβέλειας. 
Τα όσα «Επικοινωνιακά», ανακοινώθηκαν, δηλώθηκαν, ανατράπηκαν, συζητήθηκαν σε υψηλά επίπεδα, Πολιτειακά μάλιστα, χωρίς να εκτονώσουν τη «λαϊκή» οργή, αλλά και οι παράλληλες παρεμβάσεις, απόψεις και όψιμες θέσεις, αποκάλυψαν  ένα έλλειμμα επικοινωνιακής διαχρονικής αξιοπιστίας του δημόσιου λόγου.
Ανατράπηκαν, πολλές παλιές  υποσχέσεις που δόθηκαν στο παρελθόν για την εκτέλεση, ακυρώθηκαν ή απορρίφθηκαν, τελικές μελέτες, απεντάχθηκαν σχετικές εργασίες από προγράμματα και χρηματοδοτήσεις, κουτσουρεύτηκαν τα «ίχνη» των διαδρομών αυθαίρετα και  καταχρηστικά. 
Όλα αυτά, και όσα άλλα δημοσιοποιήθηκαν,  αποτελούν μια εικόνα μιας μη αξιόπιστης διαχρονικής επικοινωνίας και μια έκπτωση  της Δημόσιας Διοίκησης. 
Η εικόνα όμως αυτή,  που έτσι καταλήγει σε μια άποψη μιας μόνιμης και διαχρονικής αδικίας  για την Ήπειρο, δεν είναι σημερινή,   ιδιαίτερα στην οδοποιϊα, και σχετίζεται με ένα πολύ παλιό αίτημα: «να βγεί η Ήπειρος από την απομόνωση». 
Από τον καιρό της Οθωμανικής κυριαρχίας, και κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα, πολλές ιδέες και πολλές σκέψεις παρουσιάστηκαν για τη λύση αυτού του προβλήματος,  για νέους δρόμους, για σιδηροδρόμους, για το πέρασμα της Πίνδου ακόμη και με «τούνελ», για τοπικό σιδηρόδρομο (ατμόδρομο) Ιωαννίνων-Σαλαώρας, ή Ιωαννίνων-Λούρου, ή Σαλαώρας-Βόλου, για συμμετοχικές Εταιρείες, για αμαξιτούς δρόμους και λεωφόρους  μεταξύ των πόλεων, που ανακοινώνονταν σαν προγράμματα, αλλά όλο καθυστερούσαν ή ακυρώνονταν, ή μετατοπιζόταν και οι κάτοικοι διαμαρτυρόταν και ταλαιπωρούνταν από την στέρηση των δρόμων  που «θα ανάπτυσσαν το εμπόριο και τις μεταφορές  και οι κάτοικοι θα γνώριζαν  την ευδαίμονα ανάπτυξη»!
 Κάτι τέτοιο έγινε με τη «νέα αμαξιτή λεωφόρο» Πρέβεζας – Ιωαννίνων» που συνεχώς κατασκευαζόταν και για πολλά χρόνια, κάπου 30, που δεν τελείωνε, ή καταστρεφόταν, και οι κάτοικοι διαμαρτυρόταν   καληώρα. 
Στη «Νομαρχιακή  Εφημερίδα» του Βιλαετίου της εποχής,  το 1887, δημοσιεύτηκε ένα επικοινωνιακό κείμενο  που μοιάζει πολύ με τις σημερινές  ανακοινώσεις,  από κάποιο τότε, Γραφείο «Δημοσίων Σχέσεων», σαν τα σημερινά non papers,  για να καταλαγιάσει τη δυσφορία του λαού. 
Συντάκτης πρέπει να ήταν κάποιος έλληνας  «συνεργάτης» ή υπάλληλος του Βιλαετίου, που γνώριζε καλά ελληνικά μιας τότε καθαρεύουσας. 
Καταχωρείται αμέσως στη συνέχεια, με κάποια σχόλια, στα οποία μπορεί ο αναγνώστης, εύκολα  να διαγνώσει  μια   αναλογία  ενός  «αρχαίου»  non papers  ή  ενός fake news   της σύγχρονης  «επιτελικής»  διακυβέρνησης.       
* * *
ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ με αριθμό 86 και χρονολογία 4 Δεκεμβρίου 1887 
«Πρέβεζα την 2 Νοεμ. 1887
(Ιδιαιτέρα  αλληλογραφία των Ιωαννίνων)
Η εν τω υπ΄ αριθ. 954 αξιοτίμω υμών φύλλω δημοσιευμένη ευχάριστος είδησις περί της δραστηρίου επιδιώξεως των εργασιών επί της λεωφόρου ήτις θέλει συνδέσει την πόλιν ημών μετά της πόλεως των Ιωαννίνων επί της γραμμής αυτής από της πόλεως  Ιωαννίνων μέχρι της νεοδμήτου πόλεως του Λούρου, όπως συνενωθή μετά της εκ Πρεβέζης μέχρι του Λούρου  κατασκευαζομένης και εκ τεσσαράκοντα πέντε  χιλιομέτρων συνισταμένης γραμμής, και της προσεχούς αποπερατώσεως της λεωφόρου ταύτης, και η επιβεβαίωσις  τούτου παρά των εκείθεν ερχομένων και βεβαιούντων τούτο εξ ιδίας αυτών αντιλήψεως,  ενέπλησε πάντας τους κατοίκους χαράς, οίτινες ανυπομόνως περιμένουσι την αποπεράτωσιν  της τοσούτον αναγκαίας και τοσούτον επωφελούς ταύτης λεωφόρου.
Ενώ το από Λούρου μέχρι Πρεβέζης τεμάχιον της Λεωφόρου ταύτης μετά των επ΄αυτής κατασκευαζομένων 70  περίπου γεφυρών διαφόρου μεγέθους ήτο εν τω τελειούσθαι αι από 60 ήδη ημ. επελθούσαι ραγδαίαι και αδιάκοποι βροχαί ανέστειλαν  κατά μέγα μέρος τας εργασίας, κατέκλεισαν διάφορα μέρη της γραμμής δια των υδάτων και επήνεγκον εις αυτά ουχί σμικράν βλάβην. Ουχ ήττον όμως αι επιτόπιοι Αρχαί μετά την παύσιν των βροχών θέλουσιν επιδιώξει αύθις  μετά δραστηριότητος τας εργασίας οσονοίοντι ταχυτέραν αποπεράτωσιν της οδού.
Οι κάτοικοι μετά μεγίστης ανυπομονησίας περιμένουσι την αποπεράτωσιν των  οδών  τούτων οίτινες μέλλουσι να συνδέσωσι τους λιμένας Πρεβέζης και Αγίων Τεσσαράκοντα μετά της πρωτευούσης του ημετέρου Βιλαετίου, όπερ, ένεκα προλαβόντων  τινών ατοπημάτων, περί ων θέλομεν ποιήσει κατωτέρω λόγον, καθυστέρησε των άλλων  Βιλαετίων. Και πώς να μην περιμένωσιν ανυπομόνως την κατασκευήν των οδών τούτων, ων η σπουδαιότης είναι καθ΄ όλους τους λόγους μεγίστη.
Ών εκ των κατοίκων των μερών τούτων και συμμεριζόμενος τα αισθήματα  των λοιπών συμπατριωτών μου, θέλω ομιλήσω περί του αντικειμένου τούτου καθ΄ όσον αφορά το τε παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.
Η έναρξις της κατασκευής αμαξιτού, αγούσης προς τα μέρη ταύτα χρονολογείται από 27 ήδη ετών. Η τότε διοίκησις των Ιωαννίνων συνεκέντρωσε πάσας τα προσπαθείας αυτής και διέθεσε πάντα τα προς τα δημόσια έργα μέσα εις την  κατασκευήν της οδού ταύτης,  οι δε κάτοικοι μεγάλας  κατέβαλον προσωπικάς εργασίας και ουχί ευκαταφρόνητα ποσά εις την μεταξύ Ιωαννίνων και Άρτης και εκείθεν εις Σαλαχώραν αγούσης οδού. Δυστυχώς όμως ένεκεν  αιτών, ων η ανάμνησις καθίσταται θλιβερά, όλοι οι από κοινού ούτοι κόποι και θυσίαι απέβησαν μάταιοι.
Ακολούθως επελήφθη η κατασκευή είδος τι αμαξιτού μεταξύ Ιωαννίνων και Άρτης και συγχρόνως η κατασκευή της μεταξύ Ιωαννίνων και Αγίων Τασσαράκοντα  οδού. Δυστυχώς όμως αφ΄ενός  μεν τα σφάλματα και αι ελλείψεις των επιτετραμένων τας επιστημονικάς και τεχνικάς εργασίας, αφ΄ ετέρου  δε τα ατοπήματα των επιστατούντων εις τας εργασίας καθώς και η κατεσπευσμένη κατασκευή των οδών τούτων συνετέλεσαν όπως αι οδοί αύται  γίνωσι μόνον κατ΄ επιφάνειαν, μη έχουσαι την απαιτούμενην στερεότητα, ώστε ό,τι εγίνετο το θέρος κατεστρέφετο τον χειμώνα, ούτω δε ουδέν και αύθις κατωρθώθη. 
Κρίνω ουχί από σκοπού να αναφέρω ενταύθα περίεργα μεν  ουχί όμως και άμοιρα σημασίας επεισόδια τινά επί του αντικειμένου τούτου.
Η αποτυχία αυτή εις την κατασκευήν των οδών ήνεγκε τους κατοίκους εις τοιαύτην απελπισίαν περί αυτής ώστε άμα συνέπιπτε λόγος περί οδοποιϊας, πάντες απεφαίνοντο ότι είναι αδύνατος η κατασκευή οδών εις το Βιλαέτιον Ιωαννίνων, μάλιστα εις Αλβανός αμαθής μεν αλλ΄ ευφυολόγος εκ φιλοπατρίας κινούμενος έλεγεν:  εάν μη ίδω εν τω ουρανώ γεγραμμένον καθαρώς ότι θα κατασκευασθώσιν οδοί  εις το Βιλαέτιον Ιωαννίνων ουδέποτε θα πιστεύσω ότι θέλουσι κατασκευασθή και εν αυτώ οδο,. το δε λόγιον τούτο του Αλβανού είχε καταντήσει πάγκοινον.
Ουχ ήττον όμως η Α.Μ. ο Φιλόλαος ημών άναξ εν τη πατρική αυτού μερίμνη υπέρ της ευημερίας και προόδου των υπό την αμφιλαφή Αυτού αιγίδα τιθεμένων λαών, εν τω μέσω πολεμικών και πολιτικών μεριμνών, ουκ επαύσατο φροντίζων και υπέρ σπουδαίου τούτου αντικειμένου. Πλήσται σωτηριώδεις μεταρρυθμίσεις ενεργήθησαν  εν τη ευρεία Αυτού Αυτοκρατορία, δημόσια έργα επετελέσθησαν, οδοί, αίτινες  εισίν αι αρτηρίαι και αι φλέβες και επομένως η ζωή πάσης χώρας, κατεσκευάσθησαν, η δε περατωθείσα κατά το παρελθόν έτος καθ΄ όλους τους επιστημονικούς και τεχνικούς κανόνας  κατασκευασθείσα και μετά της εις το Βιλαέτιον Μοναστηρίου παρά της Α.Ε. του Στρατάρχου και Γενικού Διοικητού των Ιωαννίνων Αχμέτ Εγιούπ Πασά, κατά την εκείσε διαμονήν του,  κατασκευασθείσης  αμαξιτού ενωθείσα αμαξιτώς του Λεσκοβικίου  δι΄ ης αφικνούνται καθ΄ εκάστην εκ Βιτολίων εις Ιωάννινα και αναχωρούσι δια Βιτόλια πλήσται άμαξαι, φορτηγαί πλήρεις σιτηρών, συρόμεναι υπό βουβάλων, αφικνούνται εις Ιωάννινα, διέψευσε την εις το πνεύμα των κατοίκων γεννηθείσαν πεποίθησιν περί του αδυνάτου της κατασκευής οδών εν τω Βιλαετίω των Ιωαννίνων, τα δε πράγματα εν τη γη ανεξιτήλοις γράμμασι το ευφυές του Αλβανού λόγιον, το δε μαρτύριον τούτο εμπλήσαν τους κατοίκους χαράς και χρηστοτάτων ελπίδων, επέσυρε τας ευχάς αυτών και ευλογίας υπέρ της Α.Α.Μ. του κραταιοτάτου και λαοφιλούς ημών άνακτος. 
Η Α.Ε. ο Στρατάρχης μετά ζήλου εργαζόμενος επί του σπουδαίου τούτου αντικειμένου και αυτοπροσώπως επιτοπίως τας επιστημονικάς  μελέτας ενεργών κατά την διαχάραξιν  της γραμμής της μεταξύ Ιωαννίνων και Λούρου οδού εγκατέλειπε τα υψηλά και δύσβατα μέρη οία τα Πέντε Πηγάδια και Χαλάσματα, δι΄ ων διήρχετο η παλαιά οδός μετήνεγκε την γραμμήν αυτής βορειότερον τούτων εις μέρη ομαλά και φοιτώμενα υπό διαβατών, διατρανώσας ούτω και την επιστημονική αυτού ικανότητα.
Η παλαιά οδός, διερχομένη τα υψώματα των Πέντε Πηγαδίων και Χαλασμάτων, τον Χειμώνα κατελαμβάνοντο ως επί το πλείστον υπό των χιόνων και πάγων, το δε θέρος οι φαλακροί βράχοι αντανακλώντες τας ηλιακάς ακτίνας επηύξανον τον καύσωνα, καταβασανίζοντα  τους οδοιπόρους, στερουμένους ύδατος όπως δροσισθώσι και σκιάς ένεκα της αδενδρίας όπως αναπαυθώσιν. Απεναντίας η νέα οδός, ακολουθούσα την κοιλάδα εκ της θέσεως Βυρού, όπου εισίν αι πηγαί του ποταμού Λούρου, τον μεν χειμώνα είνε σχετικώς θερμή, το δε θέρος ως χωριζομένη του ποταμού εις πολύωρον διάστημα από της θέσεως Βυρού μέχρι της πόλεως Λούρου και έχουσα αυτόν παραπλεύρως  και πρόχειρον πάντοτε το διαυγές και δροσερόν αυτού ύδωρ, διερχομένη κατοικούμενα και ασφαλή μέρη, και περικυκλούμενη υπό δένδρων εν τοις φυλλώμασι των οποίων διάφορα πτηνά κελαδούσιν, είναι τερπνοτάτη και έχει μαγευτικοτάτην  την θέαν. Συμπεραίνεται δε ότι η οδός θέλει είναι πεπερατωμένη περί τα τέλη της προσεχούς ανοίξεως».
* * *
Είναι ένα «εύπεπτο» κείμενο, καλολογικό, που απευθύνεται από υπηρεσία του «Φιλόλαου»  Τούρκου Διοικητή στο λαό,  για να κατασιγάσει τη δυσφορία και τα παράπονα των κατοίκων της επικράτειας οι οποίοι πληρώνουν  φόρους για τους δρόμους.
Καλογραμμένο, κατατοπιστικό (ενημερωτικό θα λέγαμε σήμερα),  απολογητικό με δόση «αυτοκριτικής», ελπιδοφόρο, αναπτυξιακό, επιστημονικά εγγυημένο,  με πλείστες  «σωτηριώδεις μεταρρυθμίσεις» (τις χρωστάμε ακόμη στην Ευρωπαϊκή πορεία), με την πατρική μέριμνα υπέρ της «ευημερίας του λαού» (μόνιμο ρεφραίν της πολιτικής μας), με τη νέα διαχάραξη που εγκαταλείπει τους φαλακρούς και άδενδρους βράχους των Πέντε Πηγαδίων (επιστροφή σε ξεχασμένα δρομολόγια),  και ακολουθεί την κοιλάδα του Λούρου με «τα διαυγή και δροσερά νερά, και με τα πολλά δένδρα όπου τραγουδούν τα πουλιά!».  Τελικά, μένουν ακόμη τα ίχνη  από την λεωφόρο Ιωαννίνων –Πρέβεζας,  σχεδόν στην χάραξη του 1860, με μια βελτίωση το 1960, επανέρχεται ως Ιόνια τετράϊχνη η καταργηθείσα στα Πέντε Πηγάδια, στους «φαλακρούς και άδενδρους βράχους»,   και εμφανίζεται για πρώτη φορά η τρίϊχνη έκδοση προς Κακαβιά,  σαν αυτή που οι Τούρκοι είχαν κατασκευάσει  από τον Εβρο μέχρι την Κωνσταντινούπολη πριν από τη δεκαετία του 1980!
Και τότε και τώρα, το μόνο που «ιχνηλατείται», μένει  και εμφανίζεται ως επίκαιρη οργή, είναι η τουρκογενής άποψη για την «αδικημένη Ήπειρο». Και πάμε  έτσι,   στα ίδια «ίχνη»  δρόμων και ιστορίας, να συνεορτάσουμε τα 200 χρόνια της Παλιγγενεσίας,  με τουρκικές αναμνήσεις(!),  αντιγράφοντας την ίδια έκθεση ιδεών,  από το 1887, καθαρευουσιάνικη, αλλά εκσυγχρονισμένη σαν  non papers ή fake news!    
ΚΩΣΤΑΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ