Η ευθύνη του πολίτη και του επιστήμονα…

Είναι πια κοινή η παραδοχή πως ο γνήσιος επιστήμονας πρέπει κάθε φορά να σηκώσει το κοινωνικό βάρος της επιστήμης του γιατί διαφορετικά, οποιαδήποτε άλλη προσφορά προς τη επιστήμη δεν είναι σε θέση να τον εξαγνίσει. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ο Μπρεχτ βάζει στο έργο του «Ο Βίος του Γαλιλαίου», το Γαλιλαίο να ομολογεί ότι «εγώ παράδωσα τη γνώση μου στους αφεντάδες για να τη μεταχειριστούν, ανάλογα με το συμφέρον τους κι ένας άνθρωπος που κάνει αυτό που έκανα εγώ,  δεν έχει πια θέση ανάμεσα στους επιστήμονες». 
Πίσω, βέβαια, από το «Γαλιλαίο» βρίσκεται κάθε επιστήμονας που δεν μπόρεσε να σηκώσει το κοινωνικό βάρος της επιστήμης του κι οποιαδήποτε προσφορά στην επιστήμη δε φτάνει για να φέρει, κατά τον Μπεχτ, τον τίτλο του επιστήμονα.
Ίσως μερικοί υποστηρίξουν πως δεν τους δόθηκε η κατάλληλη ευκαιρία. Η αντίρρηση σ’ αυτή τη δικαιολογία δε είναι δύσκολη. Υπάρχουν στη ζωή, την ατομική και την κοινωνική, στιγμές που θα χρειαστεί ο καθένας -πόσο μάλλον ο επιστήμονας- να αποδείξει ότι είναι ένας τέλειος πολίτης που το έργο του είναι να αναλύει και μ’ αυτόν τον τρόπο να βοηθάει στην υπερνίκηση των εμποδίων που φράζουν το δρόμο για μια καλύτερη, ανθρωπινότερη κοινωνία και για να θυμηθούμε λίγο και το δικό μας τον Καβάφη, που πρέπει «να πει το μεγάλο ΝΑΙ ή το μεγάλο ΟΧΙ και λέγοντάς το να πηγαίνει στην τιμή και στην υπόληψή του».
Οι μέρες που ζούμε στη χώρα μας, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, με την απρόσμενη επίσκεψη του αόρατου και φονικότατου κορωνοϊού, επιβεβαιώνουν απόλυτα την παραπάνω διαπίστωση. Βλέπουμε, εδώ και αρκετές μέρες, με τι αφοσίωση στο καθήκον του, με πραγματική αυτοθυσία, ο ιατρικός επιστημονικός κόσμος της χώρας ρίχνεται καθημερινά στον αγώνα για να διασώσει, όσο γίνεται περισσότερες ανθρώπινες ζωές. Και δίπλα σ’ αυτούς εκατοντάδες -χιλιάδες- από το ιατρικό, νοσηλευτικό και κάθε είδους βοηθητικό προσωπικό που μοχθούν νυχθημερόν και μάλιστα υπό συνθήκες τραγικές που κάθε τόσο θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους.
Είναι δε ευτύχημα ότι τούτες τις τραγικές για όλους μας μέρες βρίσκεται δίπλα τους σύσσωμη η πολιτειακή και πολιτική ηγεσία του τόπου και δείχνει να μη διστάζει να παίρνει και να επικροτεί κάθε μέτρο που οι αρμόδιοι επιστήμονες, με επικεφαλής το γνωστό πια σε όλους μας καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα, καθημερινά προτείνουν για την περιστολή του κακού, αγνοώντας το διαβόητο πολιτικό κόστος που τόσο οδυνηρό έχει κατά καιρούς αποδειχτεί για τούτο τον τόπο.
Δυστυχώς όμως και σήμερα δεν αποφεύγουν κάθε λίγο και λιγάκι να κάνουν την εμφάνισή τους, συμπαραστεκόμενοι έτσι στον ξενόφερτο κορωνοϊό, κάποιοι εγχώριοι ιοί που έχουν τις ρίζες τους στο μακρινό παρελθόν και είναι βαθιά ριζωμένοι στο DNΑ της φυλής μας:
Έρχεται πρώτος ο ιός της υποκρισίας. Χύνονται κάπου - κάπου κροκοδείλια δάκρυα και ζητείται η ενδυνάμωση του Δημόσιου Τομέα της Υγείας και μάλιστα από ανθρώπους που άσκησαν, κατά καιρούς, εξουσία και έπρεπε να γνωρίζουν πως για ό,τι δημόσιο πάσχει φέρουν και οι ίδιοι μερίδιο της ευθύνης, γιατί, μόλις ανέρχονται στην εξουσία το πρώτο που τους ενδιαφέρει -δυστυχώς μηδενός μέχρι σήμερα εξαιρουμένου- είναι να καταστήσουν το Κράτος φέουδό τους, να βολέψουν -αξίζουν δεν αξίζουν- τους δικούς τους, να το κάνουν Κράτος κομματικό για την εξυπηρέτησή τους, κάτω από την ελκυστική δύναμη της εξουσίας «που κρατάει ένα σκήπτρο η δολερή, καθενός χαμογελάει, πάρτο λέγοντας κι εσύ».
Ακολουθεί δεύτερος ο ιός της εξυπνάδας. Είμαστε, οπωσδήποτε, ένας «έξυπνος λαός». Συχνά όμως, όταν μας δοθεί η ευκαιρία, -και αυτή δίνεται σε μια κοινωνία, όταν δεν έχει μάθει να σέβεται την αξία, αλλά την επιτηδειότητα- «η εξυπνάδα» μας αυτή μας ωθεί να αποχτήσουμε όχι προσόντα, αλλά μέσα, για να ικανοποιήσουμε, με τον πιο εύκολο τρόπο, τις επιθυμίες μας, αδιαφορώντας αν με αυτό τον τρόπο ζημιώνουμε και εξοργίζουμε τους άλλους που δεν είναι πρόθυμοι να ακολουθήσουν το παράδειγμά μας. 
Αυτό οι αρχαίοι το θεωρούσαν ένα είδος «μηδισμού» και κατέκριναν τους οπαδούς του γιατί «Έλληνες όντες, εναντία τη Ελλάδι υπέρ των εναντίων εμάχοντο». Τώρα όμως «ο ενάντιος» δεν είναι εχθρός δικός μας και φίλος δικός τους, αλλά είναι εχθρός όλων μας. Αυτό ακριβώς δεν καταλαβαίνουν κάποιοι που ενώ βρίσκονται σε καραντίνα σηκώνονται και φεύγουν και κάποιοι άλλοι, πολυπληθέστεροι αυτοί, που προκλητικά περιφρονούν και παραβαίνουν τα μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας, που έχουν επιβληθεί για το καλό όλων μας.
Αν, λοιπόν, θέλουμε «των παθημάτων» για τα οποία δεν ευθυνόμαστε, να δούμε κάποια μέρα να έρχεται «η κάθαρσις», με όσον το δυνατόν λιγότερα θύματα, δεν έχουμε παρά να ακούσουμε και να εφαρμόσουμε όλοι την παρακαταθήκη που μας στέλνει μέσα από την «Ασκητική» του ο Καζαντζάκης:
«Να αγαπάς την ευθύνη και να λες: αν ο κόσμος χαθεί, υπεύθυνος θα είμαι εγώ και μοναχά εγώ»!
ΣΠΥΡΟΣ ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ