Σωστή χρήση αντισηπτικών και απολυμαντικών!

Πριν αναφερθούμε στη δερματολογικά σωστή χρήση των αντισηπτικών και απολυμαντικών, είναι σκόπιμο να περιγράψουμε τα βασικά στοιχεία της ανατομίας του δέρματος.
Το δέρμα διαθέτει τρεις στιβάδες: την επιδερμίδα, το χόριο, και το υπόδερμα. Η επιδερμίδα αποτελεί την σπουδαιότερη στιβάδα του δέρματος με κύριο στοιχείο της τα κερατινοκύτταρα, που λόγω της κερατίνης που περιέχουν, διαθέτουν  ελαστικότητα, μηχανική αντοχή και ανθεκτικότητα στις χημικές επιδράσεις του περιβάλλοντος. Τα κερατινοκύτταρα συνεχώς απολεπίζονται από την επιφάνεια της κερατίνης στιβάδας της επιδερμίδας, συμβάλλοντας έτσι στην ανανέωση της στιβάδας αυτής και στην απομάκρυνση μικροβίων και ουσιών. 
Τα αντισηπτικά και τα απολυμαντικά διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην καθημερινότητά μας τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς συμβάλλουν αποτελεσματικά στην καταπολέμηση του κορωνοϊού (COVID-19). Κατάλληλα αντισηπτικά γι΄αυτό το σκοπό είναι όσα περιέχουν αιθυλική αλκοόλη (αιθανόλη) σε περιεκτικότητα από 70% και άνω. Τα απολυμαντικά χρησιμοποιούνται μόνο για τον καθαρισμό επιφανειών, γιατί είναι πολύ τοξικά για το δέρμα, τους βλεννογόνους και τους αεραγωγούς, π.χ. όσα περιέχουν χλώριο, όπως η χλωρίνη. Το οξυζενέ (υπεροξείδιο του υδρογόνου) θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για την αντισηψία πληγών του δέρματος και όχι ως μέσο αντισηψίας των χεριών. 
Η χρήση, ωστόσο, των αντισηπτικών πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή, γιατί διαφορετικά αποβαίνει επιβλαβής για το δέρμα. 
Ειδικότερα, η χρήση αντισηπτικών κακής ποιότητας μπορεί να προκαλέσει: 1) Τοξική Δερματίτιδα από επαφή, η οποία δημιουργείται μετά από επαφή με ουσίες που δρουν ερεθιστικά στο δέρμα καταστρέφοντας την κερατίνη στιβάδα και κατόπιν τα επιδερμιδικά κύτταρα. Η τοξική δερματίτιδα από επαφή, διακρίνεται σε: α) οξεία, η οποία προκαλείται ακόμη και μετά από μία μόνο επαφή με ισχυρές ερεθιστικές ουσίες και εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως ερύθημα, οίδημα και πόνο και β) σε χρόνια, η οποία εμφανίζεται μετά από επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ασθενείς ερεθιστικές ουσίες και εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως ερύθημα, ξηρότητα και απολέπιση. 2) Αλλεργική Δερματίτιδα από επαφή, η οποία εκλύεται μετά από επαφή με ουσίες, όπως αρώματα ή συντηρητικά που περιέχονται στα αντισηπτικά, προς τις οποίες αναπτύσσεται επιβραδυνομένου τύπου αλλεργική υπερευαισθησία (τύπου IV). Προδιαθεσικοί παράγοντες για την έκλυση αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής είναι: η ατοπική δερματίτιδα, η χρόνια τοξική  δερματίτιδα, ο τραυματισμός του δέρματος και άλλοι παράγοντες, οι οποίοι βλάπτουν τον φραγμό της κερατίνης στιβάδας του δέρματος. Η δερματίτιδα αυτή εκδηλώνεται με ήπια συμπτωματολογία όπως: ερύθημα, φυσαλίδες, οίδημα, κνησμό, εφελκίδες, λέπια ή σπάνια με πιο σοβαρή συμπτωματολογία, όπως: δύσπνοια, οίδημα στα χείλη, τη γλώσσα ή τα βλέφαρα και άλλες συστηματικές  εκδηλώσεις.   

Ορισμένες χρήσιμες συμβουλές
1) Τα αντισηπτικά - απολυμαντικά θα πρέπει να φυλάσσονται  σε μέρος δροσερό και σκιερό, στο οποίο δεν θα έχουν πρόσβαση παιδιά.
2) Τα αντισηπτικά και απολυμαντικά επειδή είναι εύφλεκτα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται κοντά σε φωτιά και οι καπνιστές δεν θα πρέπει να ανάβουν τσιγάρο προτού στεγνώσουν καλά τα αντισηπτικά στα χέρια τους.
3) Θα πρέπει να διαβάζονται προσεκτικά οι οδηγίες χρήσεως των αντισηπτικών και απολυμαντικών σκευασμάτων.
4) Τα αντισηπτικά διαλύματα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο όταν δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στο πλύσιμο των χεριών.
5) Καλύτερος τρόπος αντισηψίας των χεριών είναι το πλύσιμο με σαπούνι και χλιαρό νερό και κατόπιν καλό στέγνωμα με χαρτί κουζίνας καλής ποιότητας.
6) Το φωτιστικό (μπλε) οινόπνευμα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως αντισηπτικό χεριών, γιατί  μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη του δέρματος (έως και έγκαυμα).
7) Μην χρησιμοποιείτε γάντια προτού στεγνώσουν καλά τα χέρια σας από το πλύσιμο ή από τα αντισηπτικά.
8) Όταν χρησιμοποιείτε χλωρίνη στο σπίτι, να έχετε όλα τα παράθυρα ανοιχτά, να την αραιώνετε μόνο με κρύο νερό, να φοράτε γάντια, μάσκα και αν είναι δυνατό προστατευτικά γυαλιά. 
9) Να χρησιμοποιείτε όσο πιο συχνά μπορείτε ενυδατική κρέμα χεριών και κυρίως μετά το πλύσιμο των χεριών σας. Μην ξεχνάτε ότι υγιές δέρμα είναι το  καλά ενυδατωμένο δέρμα που είναι λιγότερο επιρρεπές στην έκθεση  των εξωτερικών βλαπτικών παραγόντων.
10) Πάνω απ’ όλα ισχύει εδώ η Ιπποκρατική προτροπή "Kάλλιον προλαμβάνειν παρά θεραπεύειν".