Παπανούτσος και Αβερώφειο Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας…

 Είχα διαβάσει, πριν από χρόνια, στα «Απομνημονεύματα» τα οποία είχε συντάξει όσο ζούσε ο Ευάγγελος Παπανούτσος και εκδόθηκαν αμέσως μετά το θάνατό του, το 1982, πως είχε αρχίσει την εκπαιδευτική του πορεία με δεκαετή υπηρεσία στο «Αβερώφειο Γυμνάσιο Αλεξάνδρειας» και πως με βάση τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Ευρώπη και τις εμπειρίες του από το Αβερώφειο Σχολείο, είχε εισηγηθεί και πραγματοποιήθηκε, στην Αλεξάνδρεια τριήμερο «εν Αιγύπτω Ελληνικόν Διδα-

σκαλικόν Συνέδριον, με στόχο να γίνουν τα Σχολεία του Ελληνισμού στην Αίγυπτο και κατ’ επέκταση όλου του Απόδημου Ελληνισμού «ζωντανές, εργατικές και χαρούμενες κυψέλες, που όχι μόνο δουλειά να κάνουν, αλλά και ώρες ουσιαστικής ψυχαγωγίας να διαθέτουν».
Πρόσφατα, στα πλαίσια της έρευνας που διεξάγει ο Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής γύρω από Σχολεία που δημιούργησαν οι Ηπειρώτες Εθνικοί Ευεργέτες, προκειμένου να συμπεριληφθούν στο κεφάλαιο «Ευεργεσία και Παιδεία» του υπό έκδοση Αναμνηστικού Τόμου με τίτλο «ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΩΝ ΖΩΣΙΜΑΔΩΝ», αναζήτησα και βρήκα στο Ίδρυμα «ΕΛΙΑ» τα σχετικά με το Συνέδριο αυτό, από τα Πορίσματα και τα Οριστικά Συμπεράσματα του οποίου προκύπτουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα εκπαιδευτικά μας πράγματα.
Οι τότε Εισηγήσεις του Συνεδρίου, βέβαια, μολονότι επιδοκιμάστηκαν, στο σύνολό τους, δεν έγιναν αποδεκτές, γιατί προϋπέθεταν την έγκριση του αρμόδιου Υπουργείου Παιδείας της Ελλάδος, το οποίο, μετά την παραίτηση της Κυβέρνησης Ελ. Βενιζέλου (1928-1932), περιστρεφόταν και αυτό στη δίνη της πολυτάραχης πολιτικής μας ζωής και δεν ήταν σε θέση να ακούσει και να αποδεχτεί τέτοιες «πολυτέλειες». Όμως, όπως εύκολα προκύπτει από την ανάγνωση των Οριστικών Συμπερασμάτων εκείνου του Συνεδρίου (Απρίλιος 1931), πολλά από αυτά έγιναν αποδεκτά αργότερα και εφαρμόστηκαν με την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση του 1964. Παραθέτω μερικά από αυτά, τα πιο ενδιαφέροντα:
«Το Δημοτικόν Σχολείον να παραμείνει τελείως αυτοτελές ως βασικόν μορφωτικόν Ίδρυμα λαϊκής παιδείας, χωρίς να είναι σχολείον προπαρασκευαστικόν δια το Γυμνάσιον ή δι’ άλλην τινά Σχολήν. Επιβάλλεται η καθιέρωσις της Δημοτικής ως μόνης γλώσσας του Δημοτικού Σχολείου. Τα υπό του Κράτους εγκεκριμένα αναγνωστικά βιβλία του Δημοτικού δεν ανταποκρίνονται προς τους ιδιαιτέρους όρους υπό τους οποίους ζη ο Ελληνόπαις της Αιγύπτου. Επιβάλλεται λοιπόν η σύνταξις νέων τοιούτων αποκλειστικώς δια τα εν Αιγύπτω Ελληνικά Σχολεία.
Άι κλασσικαί γυμνασιακαί σπουδαί να περιορισθούν διότι δεν ανταποκρίνονται προς τας σημερινάς τοπικάς βιοτικάς ανάγκας του Αιγυπτυώτου Ελληνισμού. Τα Γυμνάσια να διαιρεθούν από της Δ’ Τάξεως εις δύο Τμήματα: Εν Κλασσικόν (διά τας Θεωρητικάς Επιστήμας) και Εν Πρακτικόν (διά τας Πρακτικάς Επιστήμας). Εις τα Γυμνάσια να εισαχθή η συστηματική διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας και η δια μεταφράσεων της ξένης κλασσικής τοιαύτης. Αι εν τοις Γυμνασίοις ώραι των Αρχαίων Ελληνικών να ελαττωθούν και η διδασκαλία αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων να συμπληρώνεται διά δοκίμων μεταφράσεων εις την Νεοελληνικήν, διότι περισσότερον από το γλωσσικόν ένδυμα των λογοτεχνικών προϊόντων ενδιαφέρει το πνεύμα της κλασσικής αρχαιότητος. Να τονωθή η διδασκαλία των χειροτεχνικών μαθημάτων εις τα σχολεία των θηλέων».
Έγιναν και άλλες ενδιαφέρουσες επισημάνσεις οι οποίες, αν είχαν εισακουσθεί τότε, θα είχαν αποβεί σωτήριες για τον Αιγυπτιώτη Ελληνισμό και τη νεολαία του, γιατί θα συνέβαλαν στη δημιουργία μιας μορφωμένης ηγέτιδας τάξης του Ελληνισμού στη Χώρα του Νείλου. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι ο Αιγυπτιώτης Ελληνισμός αναγνώρισε την προσφορά του Ευάγγελου Παπανούτσου, γι’ αυτό στους τοίχους του Αβερώφειου Σχολείου, ανάμεσα σε εκλεκτές προσωπικότητες, προβάλλει και το πορτρέτο του μεγάλου δασκάλου και παιδαγωγού, με το γνωστό πάθος του για την Παιδεία.
Αν κάποτε αξιωθούμε ως Ελληνικό Έθνος να συντάξουμε τη «Χρυσή Βίβλο» του Ελληνισμού της Διασποράς, στον οποίο τόσα οφείλουμε, θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε παρόμοιες προσφορές.