Δημόσιος διάλογος και συνθήματα…

Ο σκοπός του δημόσιου διαλόγου είναι να διατυπώνονται ελεύθερα όλες οι απόψεις, όσο αποκλίνουσες και αν είναι, και να καταλήγουν μέσα από τη διαφορετικότητα και τη διαφωνία σε αμοιβαία κατανόηση και συγκεκριμένες προτάσεις. Η γόνιμη αντιπαράθεση άλλωστε αποτελεί βασικό συστατικό μιας δημοκρατίας. Μέσω του δημόσιου διαλόγου οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να εκφραστούν και να γνωρίσουν ποικίλεςπτυχές των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών ζητημάτων.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα προέκυψαν στο δημόσιο διάλογο ζητήματα που έχουν προκαλέσει έντονη κοινωνική και πολιτική αντιπαράθεση για θέματα, όπως οι ρυθμίσεις για την παιδεία, για την ελευθερία και τη δημοκρατική νομιμότητα στην ακαδημαϊκή ζωή, η αποτρόπαια συμπεριφορά εξουσιαστικής και σεξουαλικής κακοποίησης, η ετοιμότητα της δημόσιας διοίκησης στην αντιμετώπιση έκτακτων καιρικών συνθηκών, τα «δικαιώματα» ενός καταδικασμένου για σωρεία δολοφονιών συμπολίτη μας. Για το καθένα από αυτά προφανώς και υπάρχουν αποκλίνουσες απόψεις ως προς τα αίτια που τα προκαλούν και τους τρόπους που μπορούν να τα θεραπεύσουν. Κάτι τέτοιο είναι απολύτως θεμιτό και βασικό συστατικό της δημοκρατίας.
Αντί όμως να παρακολουθούμε ένα δημόσιο διάλογο με στοιχεία και τεκμήρια που τελικά θα οδηγήσει σε μια αμοιβαία κατανόηση και στη διαμόρφωση ενός θεσμικού πλαισίου αντιμετώπισης της ουσίας αυτών των κοινωνικών θεμάτων, παρακολουθούμε έναν δημόσιο διάλογο που έχει μετατραπεί σε πεδίο τυφλής κομματικής αντιπαράθεσης και φτηνού λαϊκισμού. Παρακολουθούμε αντί διαλόγου, συνθήματα που όχι μόνο δεν προσεγγίζουν και δεν αναλύουν την πραγματικότητα στην δυναμική προβολή της στο μέλλον, αλλά συνειδητά την στρεβλώνουν και στοχεύουν αποκλειστικά και μόνο στα κομματικά οφέλη. Βλέπουμε τους κύριους εκφραστές του δημόσιου διαλόγου, όπως παραδείγματος χάριν είναι οι βουλευτές σε αρκετές περιπτώσεις, αντί να βοηθούν στην επίλυση των προβλημάτων, αντί να ενεργούν ως σημαίνοντες εκπρόσωποι της κοινωνίας, να χρησιμοποιούν μη τεκμηριωμένο και εκχυδαϊσμένο πολιτικό λόγο μέσα από άτυπα κανάλια επικοινωνίας, όπως είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δυστυχώς βλέπουμε κατά τη διάρκεια του κοινοβουλευτικού ελέγχου, να κατατίθενται ανακριβείς επερωτήσεις. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον η ταχύτητα μετάδοσης της πληροφορίας και η αυξανόμενη τάση των ψευδών ειδήσεων (fake news) θολώνουν την αντικειμενική αλήθεια και δημιουργούν μια νεφελώδη πραγματικότητα. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, όχι μόνο δεν καταφέρνουμε εν τέλει να αντιμετωπίσουμε τα βασικά κοινωνικά θέματα που μας απασχολούν πολλές δεκαετίες, αλλά δημιουργούμε μια σύγχυση στην κοινωνία, καθώς τα προβλήματα επανέρχονται, ταλαιπωρώντας τελικά την ποιότητα και το αποτέλεσμα του δημόσιου διαλόγου μας.
Η δημοκρατία στη χώρα μας είναι εδραιωμένη με βαθιές ρίζες. Οποιαδήποτε συζήτηση μονοπώλησης της δημοκρατικής ευαισθησίας και της ελευθερίας του λόγου, μόνο ως προσπάθεια δημιουργίας εντυπώσεων και πρόσκαιρου οφέλους μπορεί να ληφθεί. Μετά από 10 χρόνια βαθιάς οικονομικής κοινωνικής κρίσης, μετά από έναν και πλέον χρόνο μιας πρωτόγνωρης υγειονομικής κρίσης, περισσότερο αναγκαίο από ποτέ είναι η διαμόρφωση και η καθιέρωση ενός δομημένου δημόσιου διαλόγου.
Σήμερα αυτό που χρειαζόμαστε επιτακτικά είναι να επαναπροσδιορισθεί η διαδικασία του δημόσιου διαλόγου με δομικές αλλαγές στην ακολουθούμενη πρακτική. Σήμερα είναι αναγκαία η διεξαγωγή δημόσιου διαλόγου για τα βασικά κοινωνικά ζητήματα που μας απασχολούν, όπως η παιδεία, η υγεία και η εργασία, ο οποίος θα θέτει δομημένα στο επίκεντρο τεκμηριωμένες προτάσεις και συγκεκριμένες λύσεις. Χρειαζόμαστε άμεσα μια σύγχρονη μεθοδολογία λήψης ομαδικών αποφάσεων για τη διαχείριση των σύνθετων αυτών προβλημάτων, βασιζόμενη στον νηφάλιο λόγο μεταξύ των πολιτών και όλων των εμπλεκόμενων εταίρων υπό την καθοδήγηση της Πολιτείας. Η αξία του δομημένου δημόσιου διαλόγου, σε μια περίοδο παράλληλων μονόλογων, αποδεικνύεται καταλυτική, ώστε να ξεμπερδέψουμε οριστικά με τις διαχρονικές παθογένειες του παρελθόντος και να σχεδιάσουμε ένα ελπιδοφόρο καινοτόμο μέλλον. Νομίζω η νέα γενιά, όχι μόνο το θέλει, αλλά το απαιτεί κιόλας.

* Ο Καθηγητής Κώστας Καραμάνης είναι και αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου