Το «Χάνι Δελβινάκι» έχει ανάγκη τη φροντίδα μας!

 Οι Πωγωνήσιοι ξέρουμε το «Χάνι Δελβινάκι» ως τοποθεσία. Όμως γνωρίζουμε όλοι την ιστορία του; Τα αυτοκίνητα προσπερνούν με ιλιγγιώδη ταχύτητα αδιαφορώντας να μάθουν τι κρύβει αυτός ο τόπος, πώς ήταν και πώς είναι σήμερα. Αδιαφορία, άγνοια, ανευθυνότητα, εξέλιξη ή κάτι άλλο;

Στο «Χάνι Δελβινάκι» τα παλιότερα χρόνια το «Κάτω Πωγώνι» συναντούσε το «Άνω» ή όπως λεγόταν η «Λάκκα του Μουχτάρ» την «Καραμουρατία». Εκεί συνέκλιναν οι ιστορικοί δρόμοι «21», «25», «29», «32» που ξεκινούσαν από τις παράλιες πόλεις του

Ιονίου με κατεύθυνση τα Γιάννενα, το Μέτσοβο και την Πόλη. Από το ιστορικό «Χάνι» άρχιζαν τα μονοπάτια για τα γύρω χωριά, κοντά ή μακρύτερα και εκεί κατέληγαν.

Δέσποζε το μεγάλο «Χάνι» του, πανδοχείο της εποχής. Σε παλιά φωτογραφία (εκτύπωση του Στρατινιστιώτη εκδότη Λάζου) διακρίνεται η ανθοστολισμένη πινακίδα με την επιγραφή «ΧΑΝΙ ΔΕΛΒΙΝΑΚΙ HOTEL–DELVINA 1911”, η είσοδος με το βαρελοστάσι και ο «Φίλιππος», οδηγός περιηγητή που το αποθανάτισε με το φακό του. Στο Χάνι φιλοξενήθηκε στρατιά ταξιδιωτών, «κερατζήδων», πραματευτάδων, «ποστιέρηδων» και άλλων οδοιπόρων με τα υποζύγιά τους πριν το «μεγάλο ντερβένι» για το «Σκάλωμα» (Αγίους Σαράντα) και αντίθετα. Με το χρόνο «γκρεμίστηκε» στο παρελθόν παίρνοντας μαζί του τη ζωή μιας άλλης εποχής, μνήμες θαμμένες κάτω από τη χωματερή της σημερινής εξέλιξης.

Στην απέναντι πλευρά στρατοπέδευε το «Τάγμα Δελβινακίου» (ο Λόχος) και κάποιο διάστημα το «Ανεξάρτητο Τάγμα Δελβινακίου», οι δικοί μας άνθρωποι, οι ήρωες της προκάλυψης, αυτοί που έτρεξαν πρώτοι να πολεμήσουν το 1940 και μερικοί έπεσαν στον αγώνα. Κοιτώνες, σκοπιές, αποθήκες και βοηθητικοί χώροι, στρατιώτες που έδιναν ζωή, προστάτευαν τα σπίτια μας, την επαρχία, και όχι μόνο. Σήμερα θλιβερά ερείπια σημαδεύονται με ανάλγητο τρόπο από περαστικούς. Στα χαλάσματα με πεσμένα κομμάτια στέγης, σπασμένα τζάμια, σοβάδες τοιχοποιίας κουρνιάζουν οι φωνές, το «ΑΕΡΑ» των νικητών, άναρθρες και υπόκωφες από την εγκληματική μας αδιαφορία, την αδυναμία να διαφυλάξουμε αρχές και αξίες, αντί να οικοδομούμε πάνω στις φθαρτές κατασκευαστικές μας ανάγκες.

Η σκοπιά του δρόμου με το βιβλίο της δεν υπάρχει. Η μπάρα με το STOP που έφραζε τη δίοδο πετάχτηκε. Την αντικατέστησε ένα μεταλλικό κακόγουστο υπόστεγο, ασφυκτικά γεμάτο από ανούσια μηνύματα ή διαφημιστικά, μερικά κακόηχα. Αντί να προσφέρει λίγες στιγμές θαλπωρής στην αναμονή, σε σπρώχνει κάτω από τον ήλιο ή τη δυνατή βροχή παρά να χωθείς στην προστασία του.

Ακριβώς απέναντι, πλάι στο ερειπωμένο καφενείο της «Καραγιάννως», όπως λεγόταν, βρίσκεται ο μικρός λόφος όπου κυμάτιζε η ελληνική σημαία. Κάθε πρωί και δειλινό ένας σαλπιγκτής παιάνιζε την έπαρση και υποστολή της στην κορφή του μικρού ιδιαίτερα καθαρού δενδροφυτεμένου λόφου. Σήμερα μερικά σκαλιά κατρακυλάνε, η βλάστηση οργιάζει έτοιμη να καταβροχθίσει το βάθρο της σημαίας. Μαζί τους χάθηκαν η τεχνητή βρύση και το TOL του Λόχου στο πλησίασμα του δρόμου από το Κεράσοβο.

Αυτά όμως ωχριούν μπροστά στην εγκατάλειψη στο εικονοστάσι του Αγίου Γεωργίου του «Τάγματος Εθνοφυλακής Δελβινακίου» που χτίστηκε στις «2 Φεβρουαρίου 1976». Τοιχοποιία που καταρρέει, κρύπτη που μουχλιάζει, εικόνες που σκουριάζουν, μορφές Αγίων που ξεθωριάζουν ένα καντήλι χωρίς φυτίλι, με πηγμένο το λάδι λες και πέρασαν αιώνες από το άναμμά του. Τόση αδιαφορία;

Ωστόσο, ενώ πίσω από την πλάτη μας υπάρχει αυτή η θλιβερή εικόνα, ακριβώς απέναντι σε νεόχτιστο μνημείο στεφανώνουμε κάθε χρόνο σε πάνδημη τελετή με όλη την επίσημη ιεραρχία και τα προσήκοντα λόγια τιμής τους ήρωες του 1940. Μετά ολιγόλεπτη τελετή όμως το τόπος αδειάζει χωρίς κανείς «να κάνει λίγα βήματα πιο πέρα». Εύλογα αναρωτιέται κανείς.

Αντί να στεφανώνουμε ήρωες δεν είναι καλύτερα να φροντίζουμε το χώρο όπου οι «ήρωες της προκάλυψης» προετοιμάστηκαν για τη θυσία τους; Αντί να στήνουμε μνημεία σε χώρους χωρίς ιδιαίτερη ιστορική επισήμανση δεν θα είναι προτιμότερο να τους τιμούμε μετατρέποντας τους «κοιτώνες» τους σε ναούς με τις μορφές, τα ονόματα και τα ιδανικά τους πάνω στους τοίχους όπως οι άγιοι των εκκλησιών μας; Μας προστάτεψαν και αυτοί και να μη ξεχνάμε τη γνωστή ρύση: «Οι νεκροί δεν πεθαίνουν όταν τους θάβεις, αλλά όταν τους ξεχνάς».

Αυτό ας κατευθύνει τις αυριανές συμπεριφορές μας. Μόνο τότε το καντήλι του Αγίου Γεωργίου στο Χάνι Δελβινάκι θα φωτίζει το δρόμο μας στο μέλλον.

* Ο Αναστάσιος Μηλιώνης είναι ιατρός ενδοκρινολόγος - Δρ. Παν/μίου Αθηνών.