Δεν είναι η πραγματική εικόνα της Εκκλησίας!

 Τα εκκλησιαστικά πρόσωπα οφείλουμε να είμαστε πλοηγοί και όχι ναυαγοί στο νέο ωκεανό, που ανοίγεται μπροστά μας και να προσφέρουμε την ελπίδα, όχι σαν μια χαζοχαρούμενη κατάσταση στιγμιαίας εσωτερικής ευφορίας, αλλά ως προσμονή και προοπτική λύτρωσης από ποικίλα δεινοπαθήματα. Και το γράφουμε αυτό, γιατί τη δημοσιότητα απασχόλησαν τις τελευταίες ημέρες σκάνδαλα κληρικών (στην Κύπρο, αλλά και στην Ελλάδα). Bέβαια, η κοσμική και η εκκλησιαστική δικαιοσύνη έχουν τον τελικό λόγο και θα αποφανθούν, όπως προς τον «δικό μας» πρ. Υφυπουργό Περιβάλλοντος Γεώργιο Αμυρά με κάποιες «Τουριστικές» προτάσεις:

Κύριε υπουργέ, επειδή πιστεύω ότι υπάρχει ακόμη μέσα σας, κάποια επιθυμία προσφοράς στην εκλογική σας περιφέρεια, θα σας προτείνω κάποια έργα που εντάσσονται στην αποκλειστική σας αρμοδιότητα, σαν Υπουργό Περιβάλλοντος, για το Πωγώνι, του οποίου μερικά περιβαλλοντικά και πολιτισμικά στοιχεία έχω ακροθιγώς θίξει στις επιστολές μου που δεν απαντήθηκαν και ίσως δεν διαβάστηκαν. Περιορίζομαι σε μερικά μικρά, γιατί ο παραγωγικός σας χρόνος της περιόδου αυτής, ο οποίος τελειώνει, είναι περιορισμένος.

1)Λίμνη Ζαραβίνας: Το περιβαλλοντικό αυτό διαμάντι της Ηπείρου, με το τουρκουάζ χρώμα των νερών, το οποίο τόσο πληθωρικά περιγράφουν και υμνούν, οι τόσοι περιηγητές που πέρασαν από το πανάρχαιο μονοπάτι Γιάννενα-Πωγώνι- Δερόπολη, πρέπει να διασωθεί, να προστατευτεί και να προβληθεί. Μαζί με το περιβάλλον δάσος από βελανιδιές, είναι μια περιβαλλοντική πρόκληση. Αποτελεί και έναν ιστορικό τόπο με αγώνες και θρύλους και στα πολλά χάνια του γράφηκαν πολλές σελίδες. Υπάρχουν μελέτες και προτάσεις. Μια δική σου απόφαση-υπογραφή και σφραγίδα, θα αφήσει και κάτι για τη δική σου ενθύμηση, σαν ένας καινούργιος περιβαλλοντικός περιηγητής, εντεταλμένος προστάτης της βιοποικιλότητας του Πωγωνίου.

2)Το πανάρχαιο μονοπάτι Ιωάννινα-Παρακάλαμος- Ζαραβίνα-Ξηρόβαλτο-Σύνορα: Μπορεί σύντομα να αποτελέσει ένα πρωτοποριακό έργο στη διαφημιζόμενη ενότητα για τα παλιά μονοπάτια, με διακρατική μάλιστα διάσταση για την πέραν των συνόρων πορεία προς Αγίους Σαράντα και Τεπελένι. Για το ελληνικό τμήμα υπάρχει μελέτη στο Δήμο. Ο αριθμός, η ιστορία, τα χωριά, τα μνημεία, μοναστήρια και οι στάσεις που αναδεικνύονται είναι εντυπωσιακός. Είναι μια μοναδική ευκαιρία να προχωρήσει και να μείνει ως «το μονοπάτι του Αμυρά». Το τμήμα του Πωγωνίου, θα ξεκινάει με το Πωγωνήσιο τραγούδι «το Μοναστήρι στους Ay ιούς μωρέ παπά Ντελη παπά», και θα καταλήγει στα σύνορα στο Σκήπη Ξηροβάλτου, όπου τα ίχνη με τα κιβούρια από ένα νεκροταφείο Ιταλών και Ελλήνων στρατιωτών του πόλεμου του 1940, μπορεί να αποτελέσει μια στάση με ένα κοινό ελληνοϊταλικό μνημείο πολεμικού πολιτισμού, με ευρωπαϊκή διάσταση και χρηματοδότηση. Μια επίσκεψη και διαδρομή μέσα από το δάσος δρυός της Μπούνας, το οποίο πρέπει να χαρακτηριστεί Εθνικός Δρυμός, προσθέτει μοναδικές περιβαλλοντικές απολαύσεις. Είναι ένα περιβαλλοντικό Πωγωνήσιο κεφάλαιο. Στην αφετηρία περιμένουν την υπογραφή Αμυρά. Και το κόψιμο της κορδέλας.

3)Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Καστάνιανης: Μια επίσκεψη του Υπουργού Περιβάλλοντος στην Καστάνιανη θα τον βρει αντιμέτωπο, με ένα ανεκπλήρωτο περιβαλλοντικό καθήκον, μπροστά σε ένα περιβαλλοντικό έργο ενός δάσκαλου, ο οποίος πριν από 60-70 χρόνια έκανε πράξη του διδακτικού του έργου τη μελέτη και την αξία του Περιβάλλοντος. Διασώζεται ένα μεγάλο κεφάλαιο από την πανίδα του Πωγωνίου και αναγνωρίζεται αμέσως η ζημιά και η καταστροφή και η υποβάθμιση του Φυσικού Περιβάλλοντος που έγινε στα χρόνια που πέρασαν. Είναι το δεύτερο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη χώρα μας, μετά εκείνο του ΕΚΠΑ.

Με πυρήνα αυτή τη συλλογή μπορεί να συσταθεί εκεί ένα Περιβαλλοντικό Ίδρυμα πολλαπλών περιβαλλοντικών δράσεων με διεθνείς διασυνδέσεις, και διακρατική διάσταση, με κρίκο μεταξύ Πωγωνίου και Δερόπολης που έχουν μια όμοια φυσιογνωμία του χωρικού περιβάλλοντος. Εκεί θα δει ο επισκέπτης μια συνύπαρξη έλατου και βελανιδιάς, καστανιάς και ελιάς, μια μεγάλη ποικιλία θάμνων και φυτών, ανθέων και αρωμάτων. Δίπλα στο χωριό ένα παλιό κτίριο ακριτικού φυλακίου, μπορεί να αποτελέσει κέντρο έρευνας της φύσης, παρατηρήσεως φυσικών κλιματικών φαινομένων, καταγραφής χλωρίδας και πανίδας, δημιουργίας ενός βοτανικού κήπου της φυτικής βιοποικιλότητας και παραγωγής δενδρυλλίων και άγριων λουλουδιών. Το κτίριο, εγκαταλειμμένο πλέον, μπορεί να μετασκευαστεί και σε ξενώνα για ερευνητές, φοιτητές και επισκέπτες. Το χωριό ευρίσκεται δίπλα στην οριοθετημένη συνοριακή γραμμή και η διασυνοριακή αποστολή του ιδρύματος θα εξυπηρετεί και μια ευρύτερη αναπτυξιακή προοπτική. Μπορεί να μείνει με την ταυτότητα Αμυρά.

4)Φαράγγι Κουβαρά Αολού: Ανάμεσα Δολού και Πωγωνιανής, υπάρχει ένα ενδιαφέρον και αξιόλογο γεωλογικό σχίσμα, ένα φαράγγι ή χαράδρα, μήκους περίπου τριών χιλιομέτρων, το οποίο παρουσιάζει ένα μεγάλο περιβαλλοντικό πολιτιστικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Ένα μικροκλίμα το οποίο διαμορφώνει μια βιοποιλικότητα διαφορετική από την περιβάλλουσα κάθε εποχή, και συντηρεί μία ορνιθοπανίδα με είδη ντόπια και μεταναστευτικά. Έχει πηγές νερού στη διαδρομή της κοίτης, δύο παραδοσιακά γεφύρια, έναν παλιό μύλο αναστηλωθέντα, τα ίχνη τριών άλλων μύλων, που άλλοτε λειτουργούσαν, ένα ασκηταριό και μονοπάτια κυκλοφορίας και τοπικών διαδρομών. Είναι μια μικρογραφία Βίκου και αποτελεί αξιοθέατο γεωφυσικό σχηματισμό. Είχε ενταχθεί παλαιότερα σε πρόγραμμα Λίντερ, με έργα βελτιώσεως διαδρομών και ενοποίησης μονοπατιών, και δημιουργίας συνθηκών επισκέψεως και αξιοποίησης. Είναι δενδρόφυτη με ποικιλία από θάμνους και δένδρα πολλών ειδών. 

Μία επίσκεψη στο Δολό, που είναι χαρακτηρισμένο διατηρητέο χωριό, και ένα περπάτημα των μονοπατιών από τον υπουργό, θα του δημιουργήσει το ενδιαφέρον να αφήσει ο ίδιος τη δική του σφραγίδα. Με μια προσεγμένη μικρή νοικοκυρίστικη μελέτη, μπορεί να αποτελέσει μια γωνιά με ιδιαίτερα περιβαλλοντικά ενδιαφέροντα, και με ένα πλέγμα μικρών και σύντομων μονοπατιών να μετατραπεί σε έναν τόπο φυσικής άσκησης και ευεξίας. Στην Πωγωνιανή, παράλληλα υπάρχει κτίριο (παλαιά σφαγεία) που με περιβαλλοντικό πρόγραμμα διαρρυθμίστηκε με σκοπό να γίνει ένα μίνι μουσείο Φυσικής Ιστορίας σε μια γύρω έκταση που περιφράχτηκε. Παραμένει κλειστό.

(η επιστολή έμεινε αναπάντητη- και η τουριστική διάσταση αγνοήθηκε)

TTT

Θα μπορούσα να παραθέσω και άλλες περιπτώσεις για μικρά και μεγάλα έργα περιβαλλοντικής και πολιτιστικής παρέμβασης, με προστιθέμενη αναπτυξιακή αξία και μίας, πολλαπλά ιδιαίτερης σημασίας για μια ακριτική περιοχή, όπως είναι το Πωγώνι, η οποία έχει επτά χωριά του να αποτελούν το Αλβανικό Πωγώνι και δίπλα μια άλλη περιοχή, τη Δερόπολη, με έντονα τα εθνικά και πολιτισμικά ελληνικά χαρακτηριστικά της (γλώσσα, ήθη, έθιμα, μουσική έκφραση, συγγένειες και μια προαιώνια επικοινωνία), που διατηρούνται αναλλοίωτα.

Να συνεχίσω με μία ακόμη περίπτωση ενός σημαντικού πολιτιστικού Πωγωνήσιου θέματος που είναι τα ευρήματα από πολύχρονες (30 χρόνια) ανασκαφικές εργασίες του αρχαιολόγου Ηλία Ανδρέου με σημαντικές άγνωστες για την επαρχία Πωγωνίου, ιστορικές πληροφορίες συνεχούς κατοίκησης και ζωής από το 2000 π.Χ., όπου μια μεγάλη περιοχή 20 χιλιομέτρων στην Κοιλάδα του ποταμού Γορμού, χαρακτηρίστηκε επίσημα από το Υπουργείο Πολιτισμού Αρχαιολογικός χώρος, ο δεύτερος στην Ήπειρο μετά το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων. Ζητήθηκε από την Υπουργό Πολιτισμού να συνεχιστούν οι ανασκαφές για την ανάδειξη της ιστορίας του Πωγωνίου και του Ελληνικού Πολιτισμού. Η υπουργός κυρία Μενδώνη, με συστημένη απαντητική επιστολή από 20-Ιουλίου 2020, μου γνώρισε καταληκτικά: « κοινοποιώ την επιστολή σας στην αρμόδια Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς με τη σαφή οδηγία της εκπόνησης συγκεκριμένης ερευνητικής πρότασης για την περιοχή του Πωγωνίου»

Μετά τέσσερα σχεδόν χρόνια ουδεμία ερευνητική αρχαιολογική εργασία έγινε στην περιοχή, ενώ αφανίζονται τα ίχνη των ανασκαμένων περιοχών και η επίβλεψη και φύλαξη του όλου αρχαιολογικού χώρου είναι ανύπαρκτα

Θεωρώ υποχρέωση να προσθέσω ότι σε παρελθόντα χρόνο από την Εφορεία Νεότερων Μνημείων (Σπύρος Πανταζής) διασώθηκαν στο Πωγώνι περισσότερα από δέκα παραδοσιακά γεφύρια, τρεις παραδοσιακοί υδρόμυλοι, χαρακτηρίστηκαν διατηρητέα παλιά σχολεία, μεταξύ των οποίων ένα που σχεδίασε και επέβλεψε το 1922 ο γνωστός αρχιτέκτονας των Ιωαννίνων Περικλής Μελίρρυτος.

Βυζαντινά μνημεία, Μοναστήρι και δύο εκκλησίες συντηρήθηκαν από την εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Τέλος τρία Μοναστήρια (Άβελ Βήσσανης, Περιστεριού και Αγίου Ιωάννη Σταυροδρομιού και η εκκλησία Ρουψιάς) συντηρήθηκαν από τον Περιφερειάρχη κ Αλ. Καχριμάνη, ο οποίος προστάτευσε και διέσωσε περί τα 20 γεφύρια κατασκευής 1892-95 του δρόμου προς Πωγωνιανή, τροποποιώντας τη χάραξη της ανακατασκευής του δρόμου.

TTT

Δεν θα γράψω τα άλλα πολιτιστικά στοιχεία του Παλαιού Πωγωνίου. Ήρθε όμως στην επικαιρότητα των τελευταίων ημερών ένα αποκαλυπτικό οδοιπορικό της εκπομπής «365 στιγμές» της δημοσιογράφου Σοφίας Παπαϊωάννου, που παρουσιάζει στην EPTNEWS για τα χωριά του ξεκομμένου Πωγωνίου που παρουσιάζεται και εκεί μια πορεία ερημοποίησης, ίδια με αυτή που βρίσκεται σε εξέλιξη και στα παραμεθόρια χωριά του Πωγωνίου. Μια ερημοποίηση, η οποία τονίστηκε και στις δύο κοινές πολιτιστικές εκδηλώσεις, της Ομοσπονδίας Αδελφοτήτων και Ενώσεων Πωγωνίου και του Δήμου Δερόπολης σε Σχωριάδες του ξεκωμένου Πωγωνίου (θέρος 2022) και Σιταριάς Πωγωνίου (θέρος 2023). Η ερημοποίηση είναι επικίνδυνα προχωρημένη, η Στατιστική την «μπαλώνει» δίνοντας στοιχεία μιας πλαστογραφημένης απογραφής με τη εφαρμοσθείσα τηλεαπογραφή! Η Αστυνομία που έχει και παρακολουθεί πόσοι είναι οι πραγματικοί μόνιμοι κάτοικοι των χωριών, γνωρίζει τη θλιβερή πραγματικότητα. Η Περιφέρεια αποφεύγει να παρουσιάσει την πραγματική εικόνα της ερημοποίησης των χωριών του Πωγωνίου. Ο Περιφερειάρχης τόλμησε να ανακοινώσει στη Σιταριά την πληροφορία που πήρε από τον αρμόδιο υπουργό για την λειτουργία του Τελωνείου Δρυμάδων. Την «κατάργηση» αυτής της αναγγελθείσας επαναλειτουργείας του Τελωνείου έκανε συνδικαλιστής Τελωνειακός!

Με τέτοια τεκταινόμενα στην Διοίκηση, η αναζήτηση του «Ξεχασμένου Τουρισμού» του Πωγωνίου είναι σαν το «κυνήγι του χαμένου θησαυρού». Έτσι, η μόνη ελπίδα είναι να αναγνωστεί και να αναγνωριστεί φωναχτά αυτή η ερημοποίηση των χωριών στα σύνορα που παρασύρει και τον ευρύτερο Ελληνισμό ιππαστί των συνόρων. Το πιστοποίησε και η Παπαϊωάννου. Δεν μένει παρά να το φωνάξουμε με το χωνί:

Ελάτε να γνωρίσετε 

τα ερημογώρια μας 

να ακούσετε τον αντίλαλο 

της ερημιάς

 Να περπατήσετε σε

 ξεχασμένα μονοπάτια

 Να απολαύσετε το 

φυσικό περιβάλλον

 με περισυλλογή και μια 

σιωπηλή μοναξιά

Πάρτε μαζί ένα θερμός με καφέ γιατί μπορεί να μη βρείτε καφενείο. Οι καμπαναρίσιοι σπουργίτες σας περιμένουν