Ένα οξύμωρο φαινόμενο στην αγορά εργασίας!

Πληροφορούμαστε από κυβερνητικές ανακοινώσεις και σχετικά σχόλια των Μ.Μ.Ε. ότι στη χώρα μας υπάρχει ανάγκη από εργατικά χέρια και ότι η κυβέρνηση μελετά το ενδεχόμενο να χορηγήσει άδειες παραμονής σε δύο-τρεις εκατοντάδες χιλιάδες οικονομικούς μετανάστες για χρονικό διάστημα τριών ετών, προκειμένου να εξασφαλιστεί το απαραίτητο προσωπικό για τις ανάγκες ομαλής λειτουργίας των πάσης φύσεως επιχειρήσεων της χώρας και της ακώλυτης εξέλιξης της εθνικής μας οικονομίας. Πληροφορούμαστε όμως ταυτόχρονα ότι η γενική ανεργία στη χώρα μας υπερβαίνει το 10% και για τους νέους το 25%, φαινόμενο προδήλως οξύμωρο.

Θα προσπαθήσω να ερμηνεύσω το φαινόμενο αυτό με βάση όσα διδάχθηκα από σοφούς δασκάλους πριν από 50 περίπου χρόνια και όσα είδα να γίνονται έκτοτε και σε όλη της διάρκεια της μακράς και ενεργού υπηρεσιακής και κοινωνικής διαδρομής μου.

Ένας σοφός καθηγητής, που ήταν και Σύμβουλος του Υπουργείου Παιδείας για θέματα τεχνικής – επαγγελματικής εκπαίδευσης, πριν από 53 χρόνια μας ξάφνιασε με μια όντως προφητική διαπίστωση, που δε θα μπορούσαμε να την κατανοήσουμε χωρίς τις απαραίτητες διευκρινίσεις. Απογοητευμένος πιθανόν από την απροθυμία πολιτείας και κοινωνίας να στηρίξουν και να κατευθυνθούν προς την τεχνική – επαγγελματική εκπαίδευση, προτιμώντας τη γενική – εγκύκλιο παιδεία, προέβλεψε ότι «ο αριστοκρατικός χαρακτήρας της εκπαίδευσής μας θα δημιουργήσει στο μέλλον σοβαρά προβλήματα στην αγορά εργασίας και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας». Και βεβαίως δεν εννοούσε ότι μόνο οι αριστοκράτες έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, όπως εμείς οι σπουδαστές αρχικά υποθέσαμε. Εννοούσε ότι ανέκαθεν η κοινωνία μας έβλεπε την εκπαίδευση ως απαραίτητο προσόν και εισιτήριο για διορισμό στο Δημόσιο ή σε κάποια ΔΕΚΟ, που το αντικείμενο εργασίας δε θα ήταν χειρωνακτικό.

Και πράγματι όποιος τελείωνε τις τρεις τάξεις του Γυμνασίου ή το Γενικό Λύκειο και μάλιστα «με το ζόρι» δεν καταδεχόταν «να πιάσει τσαπί και φτυάρι» ή να ασκήσει κάποιο εργατοτεχνικό επάγγελμα. Ονειρευόταν και επεδίωκε επάγγελμα με «λευκό περιλαίμιο, μαύρα επιμάνικα και θυρίδα». Να γίνει δηλαδή γραφιάς στο Δημόσιο ή έστω υπάλληλος σε υπηρεσίες με αντικείμενο γραφειοκρατικό ή διαχειριστικό (ΔΕΚΟ, τράπεζες, Δήμοι κλπ.) και να εισπράττει μηνιαίο μισθό από θυρίδα Ταμείου. Να μην ιδρώνει, να μη λερώνεται και να μην κουράζεται. Φαντάζεστε βεβαίως τις επαγγελματικές προσδοκίες και απαιτήσεις των πτυχιούχων κάποιας ανώτερης ή ανώτατης σχολής.

Αυτή τη νοοτροπία στα χρόνια που ακολούθησαν όχι μόνο δεν την αντιστρέψαμε, αλλά την ενισχύσαμε κιόλας. Καταργήσαμε τις εισιτήριες εξετάσεις από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο και ορθώς εδώ επράξαμε, γιατί επεκτείναμε την υποχρεωτική εκπαίδευση από εξαετή σε εννεαετή. 

Θεσπίσαμε εισιτήριες εξετάσεις από το Γυμνάσιο στο Γενικό Λύκειο για να συνεχίσουν και να διεκδικήσουν τη φοίτησή τους στο Πανεπιστήμιο οι επιτυγχάνοντες και να στραφούν οι απορριπτόμενοι στην τεχνική – επαγγελματική εκπαίδευση ή σε σχολές μαθητείας διαφόρων επαγγελμάτων. Τις καταργήσαμε όμως πολύ σύντομα. Και στη συνέχεια αυξήσαμε τον αριθμό εισακτέων στα Α.Ε.Ι. Καταργήσαμε σχολές υπομηχανικών, σχολές εργοδηγών ΚΑΤΕ, γεωργικές σχολές, μέσες τεχνικές σχολές κλπ. Ιδρύσαμε Πανεπιστημιακές Σχολές και Τ.Ε.Ι. σε κάθε πόλη χωρίς τον απαραίτητο προγραμματισμό και την προοπτική σε σχέση με τις απαιτήσεις και τις δυνατότητες της αγοράς. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτά έγιναν για να ικανοποιηθούν τοπικά αιτήματα για τόνωση της οικονομίας των πόλεων από την παρουσία φοιτητών. Επινοήσαμε πανεπιστημιακές έδρες με ασαφές ή αλληλοκαλυπτόμενο ενίοτε αντικείμενο για να βολέψουμε ανθρώπους του κύκλου μας, ιδεολογικού ή συγγενικού. Αναγνωρίσαμε με πολλή ευκολία πτυχία προερχόμενα από Πανεπιστήμια Βαλκανικών χωρών, του όποιου επιπέδου, μερικά μάλιστα εκ των οποίων ήταν πλαστογραφημένα ή και αγορασμένα (Φυσικής Αγωγής, Παιδαγωγικής, Γεωπονίας και – γιατί όχι – και Ιατρικής). Καταργήσαμε τις βάσεις εισαγωγής στα Τ.Ε.Ι. Ψηφίσαμε νόμους για τη σωστή λειτουργία της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης αλλά αδυνατούμε ή δε θέλουμε να τους εφαρμόσουμε (κατάλυση ασύλου, αδρανοποίηση πανεπιστημιακής αστυνομίας, καταλήψεις, τρομοκρατία, γενική διάλυση και πραγματικό μπάχαλο). Αναβαθμίσαμε χωρίς περίσκεψη και αναγκαίες προϋποθέσεις τα Τ.Ε.Ι σε Α.Ε.Ι. και εξισώσαμε τα επαγγελματικά δικαιώματα πτυχιούχων Τ.Ε.Ι και Α.Ε.Ι.

Αποτέλεσμα όλων αυτών πτυχία χωρίς το απαιτούμενο γνωστικό αντίκρυσμα και την αντιστοιχία με τις απαιτήσεις της αγοράς. Πολλοί πτυχιούχοι άνεργοι, που μάταια περιμένουν να βρουν δουλειά στο αντικείμενο των σπουδών τους. Δε δημιουργούν οικογένειες στην παραγωγική ηλικία και το δημογραφικό πρόβλημα οξύνεται.

Η αγορά εργασίας όμως είναι αδυσώπητη και έχει τις δικές της μετρημένες απαιτήσεις και θέσεις εργασίας. Ένα μεγάλο έργο π.χ. για να σχεδιασθεί και να εκτελεστεί θέλει μία ολιγομελή ομάδα ειδημόνων, μελετητών αυξημένων προσόντων για την εκπόνηση της μελέτης, μία λίγο μεγαλύτερη ομάδα των ίδιων ειδικοτήτων για την υλοποίηση της μελέτης και για την εκτέλεση του έργου περισσότερους εργοδηγούς και υπευθύνους εργοταξίων και πάρα πολλούς εργάτες.

Εμείς με τη νοοτροπία μας καταφέραμε να έχουμε πολλούς πτυχιούχους και κατόχους μεταπτυχιακών τίτλων (αμφίβολης πολλές φορές αξίας), ελάχιστους τεχνίτες και καθόλου εργάτες. Οι νέοι μας μετά την απόκτηση του πτυχίου τους, που πολλές φορές έρχεται με καθυστέρηση, ψάχνουν για δουλειά ή επιδίδονται σε μεταπτυχιακές σπουδές ή απόκτηση δεύτερου πτυχίου και βιοπορίζονται από τους γονείς και τους παππούδες τους, περνώντας πολλές ώρες της ημέρας στις καφετέριες. Για δουλειά που απαιτεί και λίγο ή πολύ ιδρώτα ούτε λόγος. Ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις νέων που επιχειρούν και καινοτομούν στον ιδιωτικό τομέα σε σχετικό ή και άσχετο με τις σπουδές τους αντικείμενο ή αναλαμβάνουν και αναβαθμίζουν τις οικογενειακές τους επιχειρήσεις.

Το κενό λοιπόν εργατικού δυναμικού, που με τη νοοτροπία μας δημιουργήσαμε, καλύπτουν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες οικονομικοί μετανάστες (νόμιμοι και λαθραίοι). Στα οικοδομικά εργοτάξια, στις αγροτικές, κτηνοτροφικές και πτηνοτροφικές επιχειρήσεις, στις ιχθυοκαλλιέργειες και γενικά στις επιχειρήσεις πρωτογενή τομέα συναντάμε μόνο ή σχεδόν μόνο μετανάστες που δεν επαρκούν σε εποχές αιχμής (συλλογή παραγωγής κλπ.). Τους υπερήλικες που έχουν ανάγκη στήριξης φροντίζουν αποκλειστικά γυναίκες από Βαλκανικές χώρες με καλή αμοιβή και εξασφάλιση δωρεάν διαμονής και διατροφής. Το ίδιο συμβαίνει και με τις υπηρεσίες καθαρισμού οικιών, δημόσιων υπηρεσιών και επιχειρήσεων. Στο δευτερογενή τομέα (επεξεργασία, φοτροεκφορτώσεις, συσκευασίες, μεταφορές κλπ.) ελάχιστους Έλληνες θα συναντήσεις. Μόνο στην εστίαση, στον τουρισμό και σε ελάχιστα επαγγέλματα ειδικών γνώσεων (π.χ. τεχνίτες οχημάτων, ψυκτικοί κλπ.) συναντάμε και Έλληνες εργαζομένους μεγάλης συνήθως ηλικίας.

Έτσι λοιπόν που τα καταφέραμε τις τρεις τελευταίες δεκαετίες το εργατικό δυναμικό καλύπτεται κυρίως από οικονομικούς μετανάστες (νόμιμους και λαθραίους). Γι’ αυτό είναι μονόδρομος η «εισαγωγή» μεταναστών από άλλες χώρες για να λειτουργήσει ομαλά η αγορά εργασίας στη χώρα μας. Επισημαίνω όμως ότι η είσοδος και η νομιμοποίηση εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών πρέπει να γίνει με διαφανείς διαδικασίες και καθαρές συμβάσεις, ώστε να παραμένουν στη χώρα με καθαρά χαρτιά, συμπεριφερόμενοι νόμιμα και ελεγχόμενοι από την Πολιτεία όπως όλοι οι Έλληνες πολίτες. Και μάλιστα καλό θα είναι να προσκαλούνται οικογένειες μεταναστών και όχι μεμονωμένα άτομα, για να μην εξάγεται το προϊόν της εργασίας τους, χρήμα της ελληνικής οικονομίας, σχεδόν ολόκληρο στις χώρες προέλευσής τους, όπου διαμένουν οι οικογένειές τους.

* Ο Σταύρος Μπόκιας είναι Πρόεδρος του Συλλόγου Συνταξιούχων Δημοσίου Πρέβεζας, έχει θητεύσει σε καίριες θέσεις της Εκπαίδευσης και της Αυτοδιοίκησης, υπήρξε για σειρά ετών μέλος Δ.Σ. της Π.Ο.Π.Σ. και δημοσιοποιεί ενίοτε τις απόψεις του για επίκαιρα κοινωνικο-πολιτικά θέματα. Email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.