Χριστιανικές αξίες και πολιτική στην Ε.Ε.!

 Αν και η προεκλογική συζήτηση για τις ευρωεκλογές εστιάζεται πρωτίστως σε ζητήματα εσωτερικής πολιτικής, ωστόσο, το καίριο διακύβευμα συνίσταται στο ποια, εν τέλει, θα είναι η Ευρώπη του μέλλοντός μας. Ποιες θα είναι οι αρχές και οι αξίες που θα την διέπουν, σε μια εποχή μεγάλων προκλήσεων, όπως είναι η τεχνητή νοημοσύνη, τα μεταναστευτικά ρεύματα και ο αναδυόμενος αναθεωρητισμός. Ποιο μπορεί να είναι το κοινό ευρωπαϊκό όραμα που θα συνεπάρει και πάλι τους λαούς μας, καθώς αυτό που εμφανίζεται σήμερα ως ευρωπαϊκό ιδανικό φαίνεται να έχει ξεθωριάσει. 

Το φαινόμενο αυτό έχει πολλές αιτίες, όπως την απουσία κοινής συνεκτικής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, την έλλειψη ουσιαστικής αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών σε καταστάσεις κρίσεων, τον στενό οικονομισμό στους στόχους, αλλά και την αίσθηση ότι πολλές αποφάσεις λαμβάνονται από μια απόμακρη γραφειοκρατία των Βρυξελλών. 

Ταυτόχρονα, και όχι ασχέτως από τα προηγούμενα, διαπιστώνουμε ότι, σταδιακά, η χριστιανική παράδοση και οι χριστιανικές αξίες παραμερίζονται από τον ευρωπαϊκό δημόσιο λόγο. Ακόμη και από θεμελιώδη ευρωπαϊκά κείμενα, όπως αυτά για τον λεγόμενο Διάλογο για το Μέλλον της Ευρώπης, ο χριστιανισμός έχει εξοβελισθεί εξ ολοκλήρου. 

Μια πρακτική η οποία ενέχει, πέραν της ανιστορικότητάς της, και αντιδημοκρατικό χαρακτήρα, καθώς δεν αποτελεί το προϊόν μιας συλλογικά και δημοκρατικά ληφθείσας κατεύθυνσης. Και βεβαίως αγνοεί αλαζονικά ένα τεράστιο τμήμα του ευρωπαϊκού πληθυσμού που ακόμη στον έναν ή στον άλλον βαθμό θρησκεύεται. 

Κι όμως, μετά την κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων, όλοι είχαμε ελπίσει πως οι χριστιανικές αξίες, που ποτέ δεν εξαφανίσθηκαν εξ ολοκλήρου στους λαούς των Βαλκανίων και της ανατολικής Ευρώπης, θα αναγεννηθούν συνολικά στην ήπειρό μας. Αναμέναμε ότι θα αποτελέσουν γόνιμα στοιχεία της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιδεολογίας, έτσι ώστε να ισορροπηθεί η μονομέρεια ενός οικονομικοκεντρικού, υλιστικού μοντέλου που προωθείτο.

Αυτή ήταν και η προσδοκία των ιδρυτών της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας (ΔΣΟ) το 1993 -στην οποία συμμετέχουν Ορθόδοξοι βουλευτές από 25 κοινοβούλια. Να εμπλουτίσει ο ορθόδοξος κόσμος και με τις δικές του πνευματικές παραδόσεις, το νέο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. 

Η προσδοκία αυτή εδραζόταν, άλλωστε, στο γεγονός ότι το εγχείρημα της ΕΕ θεμελιώθηκε πρωτίστως από τους ηγέτες των χριστιανοδημοκρατικών κομμάτων της Δυτικής Ευρώπης, όπως ο Αντενάουερ ή o ντε Γκάσπερι, που εμφορούνταν από χριστιανικές αξίες.

Ωστόσο, οι εξελίξεις μας διέψευσαν σε μεγάλο βαθμό. Αφενός, στην διάψευση των προσδοκιών συνετέλεσαν κάποιες εσωτερικές εθνικές αντιπαλότητες του Ορθόδοξου κόσμου, με αποκορύφωμα την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Αφετέρου, όμως, στην ΕΕ, μετά από τους Ντελόρ και Πρόντι, ως κυρίαρχη αναδείχθηκε η τάση που επιβάλλει την θρησκευτική πίστη να περιορίζεται αυστηρά στον ιδιωτικό χώρο. Σε κεντρικό ευρωπαϊκό πολιτικό επίπεδο, δεν παραχωρείται χώρος ούτε καν για να συζητηθεί το ζήτημα των χριστιανικών αξιών. Η δικαιολογία που διαρρέεται είναι η ανάγκη της ανεκτικότητας ενόψει μιας πολυπολιτισμικής, πολυθρησκευτικής Ευρώπης. 

Αυτή η τάση οδήγησε στην επέλαση της λεγόμενης woke κουλτούρας, η οποία απειλεί να ισοπεδώσει συνολικά την ευρωπαϊκή πνευματική κληρονομιά. Κι αυτό συμβαίνει στο όνομα ενός στρεβλού δικαιωματισμού, που καταλήγει να μεταμορφώνεται σε αφόρητο ολοκληρωτισμό. 

Μια έκφραση αυτών των αντιλήψεων ζήσαμε πρόσφατα στην Ελλάδα, για το ζήτημα του γάμου των ομόφυλων, όπου ο ρόλος της πυρηνικής οικογένειας αποτέλεσε το κύριο θέμα των συζητήσεων. Στο πλαίσιο, μάλιστα, της δημόσιας αντιπαράθεσης, όποιος πολιτικός υπερασπίστηκε τις χριστιανικές αξίες εκτός από τον χαρακτηρισμό οπισθοδρομικός, δέχθηκε και τη μομφή ότι η στάση του εκπορεύεται από την επιθυμία του να έχει τη στήριξη της Εκκλησίας ή του «ποιμνίου». Του αμφισβητήθηκε, δηλαδή, το δικαίωμα να πιστεύει πραγματικά τα όσα πρεσβεύει δημόσια.

Είναι ως εκ τούτου προφανές ότι έχει έρθει η στιγμή να ξαναδούμε εκ νέου τις σχέσεις χριστιανικών αξιών και πολιτικής, που κατ’ επέκτασιν είναι και σχέσεις ηθικής και πολιτικών, εντός μιας δημοκρατικής και ισχυρής ενωμένης Ευρώπης. Γι’ αυτό και αναλάβαμε αυτή την πρωτοβουλία να ανοίξουμε τη συγκεκριμένη συζήτηση για όλο τον ευρωπαϊκό χώρο, ελπίζοντας να συμβάλουμε πρωτίστως στην αναζήτηση ενός φωτεινότερου ευρωπαϊκού μέλλοντος. 

*Το παραπάνω άρθρο βασίζεται στην εισήγηση του Γ.Γ. της ΔΣΟ, βουλευτή Λαρίσης της Νέας Δημοκρατίας, δρ Μάξιμου Χαρακόπουλου, στο Διεθνές Συνέδριο «Η πολιτική ως χώρος έκφρασης των χριστιανικών αξιών στην καθημερινότητα», που πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη 15-17 Μαΐου 2024.