Το μεγαλείο του Ηπειρωτικού Απόδημου Ελληνισμού!

Για το μεγαλείο της έρευνας που έχει σχέση με τον απόδημο Ελληνισμό μιλήσαμε στο προηγούμενο σημείωμα· αξίζει, νομίζω τον κόπο να δούμε, σε τούτο το σημείωμα, το Μεγαλείο του Ηπειρωτικού Απόδημου Ελληνισμού, όπως αυτό προκύπτει και επιβεβαιώνεται από τη σχετική έρευνα: Συγκεκριμένα:

Ο Ι. Καποδίστριας, πριν αναχωρήσει από την Πετρούπολη για την Ελλάδα, προκειμένου να αναλάβει τα καθήκοντα του Κυβερνήτη, γνωρίζοντας την τραγική κατάσταση που επικρατούσε, το έτος 1827, στο αγωνιζόμενο ακόμα Έθνος για τη λευτεριά του, προχώρησε σε δυο λυτρωτικές ενέργειες:

Έστειλε μια επιστολή στο φίλο του Ζώη Ζωσιμά και του ζήτησε να διαθέσει 100.000 ρούβλια για τη μόρφωση και την επαγγελματική αποκατάσταση των τέκνων των θυμάτων του Αγώνα· εκείνος πρόθυμα ανταποκρίθηκε στην ικανοποίηση του Κυβερνήτη της Ελλάδας, τον οποίο, μαζί με όλους τους Απόδημους, τον θεωρούσε ως την κορυφαία μορφή του Απόδημου Ελληνισμού και ως ένα από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Πεθαίνει όμως ξαφνικά, προτού να προλάβει να εκπληρώσει την υπόσχεσή του. Ο Καποδίστριας επαναδιατυπώνει το αίτημα προς το Νικόλαο Ζωσιμά, ο οποίος, όπως προκύπτει από χειρόγραφη επιστολή, την οποία ανιχνεύσαμε στα αρχεία της Μόσχας, με προθυμία ανταποκρίνεται στην ικανοποίηση του αιτήματος του Καποδίστρια· και με τα χρήματα αυτά ο Καποδίστριας δημιούργησε το Ορφανοτροφείο στην Αίγινα, στο οποίο βρήκαν καταφύγιο τα ορφανά των θυμάτων του Αγώνα.

Παράλληλα ο Καποδίστριας απευθύνεται στους Ηπειρώτες της Μόσχας, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Ζώης Ζωσιμάς, οι οποίοι διαχειρίζονταν τα χρήματα που προορίζονταν για τη λειτουργία των Σχολείων των Ιωαννίνων· τα Σχολεία αυτά δεν λειτούργησαν στα Γιάννινα από το 1820 μέχρι το 1828, εξαιτίας των γεγονότων με τον Αλή πασά. Τα ποσά αυτά προορίζονταν για την κάλυψη των εξόδων λειτουργίας τους και ήταν τεράστια.

Ο Καποδίστριας λοιπόν, ζήτησε από τους διαχειριστές των Κληροδοτημάτων, που γνώριζαν και αυτοί την κατάσταση της πατρίδας, τα χρήματα αυτά να διατεθούν ως δάνειο στην Κυβέρνηση της Ελλάδας, με τη επισήμανση ότι: «Το Έθνος άμα αναλαβόν, θέλει να αποδώση τα οφειλόμενα και οι των Ιωαννίνων πολίται ευεργέται έσονται ου μόνον της Γενεθλίου αυτών πόλεως, αλλά και συμπάσης της Ελλάδος».

Η πατριωτική αυτή έκκληση του Καποδίστρια, όπως διαβεβαίωσε το Λέανδρο Βρανούση ο γνωστός Ρώσος ερευνητής Αρς, σε ένα συνέδριο που είχαν συμμετάσχει από κοινού στη Μόσχα, βρήκε άμεση ανταπόκριση από τους Ηπειρώτες διαχειριστές, προεξάρχοντος του Ζώη Ζωσιμά. Αυτό το επιβεβαίωσαν αργότερα και οι δικοί μας ερευνητές. Όμως για να υλοποιηθεί μια τέτοια απόφαση και να μεταφερθούν στην Ελλάδα τα χρήματα αυτά από το Αυτοκρατορικό Ορφανοτροφείο της Μόσχας, στο οποίο ήταν κατατεθειμένα, χρειαζόταν η έγκριση του Αυτοκράτορα. 

Το θέμα αυτό, πριν αρχίσει η έρευνα στα αρχεία της Μόσχας από το Σύνδεσμό μας, παρέμενε άγνωστο. Το ξεκαθαρίσαμε όμως με επίσημο έγγραφο που ανίχνευσαν οι ερευνητές μας στα αρχεία της Μόσχας και σε μια από τις αποστολές σχετικού αρχειακού υλικού, το οποίο ερχόταν σε τρεις μορφές, στην αρχική παλαιό ρωσική, όπως ήταν στα αρχεία της Μόσχας, στη νέα ρωσική, γραμμένη στον υπολογιστή και στη νεοελληνική, έκανε, προς μεγάλη έκπληξη και ικανοποίηση, την εμφάνισή του:

Με την υπ’αριθ.2637/19-7-1827 μυστική επιστολή - απόσπασμα της οποίας στο πρωτότυπο δημοσιεύεται πιο κάτω- ο Γενικός Διοικητής της Μόσχας Ντμίτρι Βλαντιμίροβιτς, γράφει προς τον Διοικητή της Μόσχας:

«Ο Αυτοκράτορας έμαθε ότι οι κατοικούντες τη Μόσχα Έλληνες, όπως οι αδελφοί Ζωσιμάδες και μερικοί άλλοι έμποροι, εξέφρασαν την επιθυμία να σταλεί στην Ελλάδα ως χρηματική βοήθεια στους συμπατριώτες τους ορισμένο ποσόν από τα δικά τους κεφάλαια, δηλαδή οι τόκοι επί του κεφαλαίου το οποίο από πολύ καιρό έχει κατατεθεί στο Αυτοκρατορικό Κοινωφελές Ίδρυμα της Μόσχας, με βάση τις διαθήκες κάποιων που γεννήθηκαν στην Ελλάδα, για τη συντήρηση των Σχολείων και άλλων επωφελών Ιδρυμάτων στην πόλη των Ιωαννίνων.

Η Αυτού Μεγαλειότης, ο Αυτοκράτορας, επιδεικνύοντας το σεβασμό του στους φιλανθρωπικούς σκοπούς του εν λόγω θέματος και μη βρίσκοντας καμιά δυσκολία για την υλοποίησή του, ευδόκησε να με διατάξει να ενημερώσω την Υμετέραν Εκλαμπρότητα ότι επιθυμεί να μην δημιουργηθεί κανένα εμπόδιο για την εκτέλεση αυτής της επιλογής των προαναφερθέντων Ελλήνων, χωρίς να δοθεί όμως αφορμή για περαιτέρω κοινολόγηση της παραπάνω υπόθεσης. Ενημερώνοντάς σας για την επιθυμία του Αυτοκράτορα διατελώ με τιμή».

Επιβεβαιώνεται, λοιπόν, με το παραπάνω τεκμηριωτικό στοιχείο, πως τα χρήματα ήλθαν, ως δάνειο, στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος, και «οι πολίτες των Ιωαννίνων» -οι έμποροι δηλαδή στη Ρωσία-αναδείχθηκαν «Ευεργέτες όλης της Ελλάδος», κατά την επιστολή του Καποδίστρια. Και με αυτά. τα χρήματα ο Καποδίστριας άρχισε να χτίζει το πνευματικό οικοδόμημα της ερειπωμένης Ελλάδας. Τα υπόλοιπα η στυγερή δολοφονία του τα τίναξε όλα στον αέρα.

Ένα ακόμα απλό δείγμα από τη μακροχρόνια έρευνα του Συνδέσμου μας, που μας επιτρέπει -και ταυτόχρονα μας επιβάλλει- να θαυμάσουμε το μεγαλείο:

Του πρώτου Κυβερνήτη της νεοσύστατης Ελληνικής Πολιτείας Ιωάννη Καποδίστρια, για το πάθος του να την αναστήσει από τα ερείπια που άφησε πίσω της η τουρκοκρατία και να πετύχει να πραγματοποιήσει τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της πατρίδας του· αυτή όμως δεν αισθάνθηκε την ανάγκη, όταν γιόρτασε τα 200 χρόνια του Μεγάλου Εικοσιένα να στήσει, όπως προτείναμε, τον ανδριάντα του στο προαύλιο της Βουλής των Ελλήνων, δίπλα στον ανδριάντα του Εθνάρχη Βενιζέλου.

Το μεγαλείο του πρωτοπόρου της ανταπόκρισης στο αίτημα του Καποδίστρια Ζώη Ζωσιμά, του οποίου δεν υπάρχει ούτε μια προτομή στα Γιάννινα.

Το μεγαλείο, τέλος, του Απόδημου Ελληνισμού, στο σύνολό του, του ανεκτίμητου αυτού εθνικού μας κεφαλαίου. Σχετικά με τη στάση του επίσημου Κράτους απέναντί του, ο διακεκριμένος Έλληνας διπλωμάτης, συγγραφέας και πολιτικός Αλέξης Κύρου, στο βιβλίο του «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ», γράφει: «ουδείς ασφαλώς θα ευρεθή μεταξύ ημών, όστις δεν θα ομολογήση ότι, ως Κράτος, απετύχομεν και ημαρτήσαμεν».