Παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε έκθεση με σπάνιες εκδόσεις

Στο… φως «κρυμμένοι» αρχειακοί θησαυροί της Ζωσιμαίας Σχολής!

- ΚΩΝ. ΠΕΤΣΙΟΣ (Καθηγητής Πανεπ. Ιωαννίνων): Αποδεικνύουν το υψηλό επίπεδο παιδείας της πόλης μας…

- Στόχος η ψηφιοποίησή τους, ανέφερε ο Δ/ντής του Πρότυπου ΓΕΛ Κ. Αντωνίου

Έναν εκδοτικό και αρχειακό πλούτο που δεν συναντά εύκολα κανείς ακόμα και στις καλύτερα ενημερωμένες βιβλιοθήκες της χώρας κρύβει στους κόλπους της η βιβλιοθήκη του Πρότυπου Λυκείου της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων.

Πρόκειται για παλαίτυπα και σπάνιες εκδόσεις του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα, κείμενα ελληνικά και ευρωπαϊκά αλλά και έργα στην αραβική γλώσσα, από τις συλλογές της Παλαιάς και της Νέας Ζωσιμαίας Σχολής, που αναδεικνύουν την πολυπολιτισμική διάσταση του ιστορικού εκπαιδευτικού ιδρύματος, από τις αίθουσες του οποίου πέρασαν σπουδαίοι Έλληνες λόγιοι, διακεκριμένοι άνθρωποι των γραμμάτων αλλά και σημαίνουσες προσωπικότητες της τοπικής Οθωμανικής και Εβραϊκής Κοινότητας.

Τα αποκαλυπτήρια ενός ενδεικτικού μέρους του πλούσιου αυτού αρχείου έγιναν χθες, στο πλαίσιο έκθεσης που διοργάνωσε το ΓΕΛ Ζωσιμαίας σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ερευνών Νεοελληνικής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με ψυχή του εγχειρήματος τον καθηγητή Κωνσταντίνο Πέτσιο. Όπως έγινε σαφές, η συγκεκριμένη έκθεση θα πρέπει να έχει συνέχεια. Να μετουσιωθει σε μία ακόμα μεγαλύτερη συλλογή, η οποία να παρουσιαστεί σε ευρύτερη κλίμακα στα Γιάννενα και όχι μόνο.

Σημαντική προσπάθεια

Μεγάλη ημέρα για το Πρότυπο Λύκειο της Ζωσιμαίας Σχολής χαρακτήρισε τη χθεσινή ο Διευθυντής του σχολείου Κων/νος Αντωνίου, ο οποίος τόνισε πως στόχος της προσπάθειας που γίνεται με τα παλαίτυπα είναι να κάνει το ΓΕΛ ένα άνοιγμα προς το Πανεπιστήμιο και τη Γιαννιώτικη κοινωνία. «Το σχολείο μας διαθέτει μία βιβλιοθήκη με πολύ παλιά και σπάνια βιβλία. Έχουμε βρει εκδόσεις ακόμα και του 1795. Όλα αυτά προσπαθούμε να τα εντάξουμε σε πρόγραμμα προκειμένου να συντηρηθούν και να ψηφιοποιηθούν ώστε να γίνουν κτήμα όλων όσοι ενδιαφέρονται», τόνισε χαρακτηριστικά.

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Αντωνίου στον εμπνευστή της έκθεσης Κωνσταντίνο Πέτσιο, καθηγητή Ιστορίας της Φιλοσοφίας και Διευθυντή του Εργαστηρίου Ερευνών Νεοελληνικής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου, αλλά και στους εκπαιδευτικούς του Πρότυπου ΓΕΛ Ζωσιμαίας που βοήθησαν στην προσπάθεια, προκειμένου, όπως σημείωσε, «να βγει στο φως αυτός ο αξιόλογος πλούτος που διαθέτει το σχολείο μας». 

Ο Κων/νος Πέτσιος

Από την πλευρά του ο Κων/νος Πέτσιος στην ομιλία του, αναφέρθηκε στο υψηλό επίπεδο παιδείας της πόλης μας κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, εξαιτίας του οποίου ο Φραγκίσκος Προσαλέντης, μαθητής στην Σχολή Γκιόνμα, σε ποίημά του που εκδόθηκε το 1707 αποκαλούσε τα Γιάννενα «Νέαι Αθήναι», τονίζοντας πως απόδειξη του χαρακτηρισμού αυτού προσφέρει ο σπάνιος εκδοτικός πλούτος που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Έκθεση. 

Όπως είπε, τα περισσότερα από τα τεκμήρια που προβάλλονται προέρχονται από την Παλαιά Ζωσιμαία Σχολή, της οποίας η βιβλιοθήκη άρχισε να συγκροτείται μετά την καταστροφή της πόλης των Ιωαννίνων περί το 1829 - 1830. Σημείωσε δε πως η Ζωσιμαία Σχολή υπήρξε μία από τις περιώνυμες πνευματικές εστίες κατά τον 19ο και 20ο αιώνα και η εκπαιδευτική της δραστηριότητα συνεχίζεται και στην εποχή μας. Εξάλλου, σ’ αυτήν δίδαξαν λόγιοι με εμβέλεια σκέψης και συγγραφική παραγωγή και Σχολάρχες όπως ο Αναστάσιος Σακελλάριος, ο Σπυρίδων Μανάρης, ο Μιλτιάδης Πανταζής, ο Αλέξιος Ζαμαρίας, ο Χρήστος Σούλης κ.α., οι οποίοι δεν ήταν απλοί διεκπεραιωτές γνώσεων αλλά «διανοούμενοι» με δικά τους συγγράμματα, ορισμένα από τα οποία παραμένουν ανέκδοτα, που διδασκόταν και σε άλλα Σχολεία. 

Ο καθηγητής εστίασε επίσης στην «πολυπολιτισμική» διάσταση της Ζωσιμαίας, το μαθητική δυναμικό της οποίας αποτελούνταν από Ορθοδόξους, Μωαμεθανούς και Εβραίους, θυμίζοντας πως μαθητές της υπήρξαν, μεταξύ άλλων, ο Εσσάτ Πασσάς που παρέδωσε την πόλη των Ιωαννίνων κατά την απελευθέρωση το 1913, ο Κενάν Μεσσαρέ, ζωγράφος των βαλκανικών πολέμων και ο ποιητής Γιωσέφ Ελιγιά. 

Και αρχέτυπες εκδόσεις…

Η έκθεση με τα παλαίτυπα δεν περιλαμβάνει μόνο ελληνικά και ευρωπαϊκά κείμενα αλλά και έργα στα αραβικά. Μάλιστα, ξεχωρίζει ο μεγάλος αριθμός συγγραμμάτων Ευρωπαίων εκφραστών των ιδεών του Διαφωτισμού, όπως του Montesquieu, του Voltaire, του Fénelon, του Bossuet, του Rousseau, του Barthélemy και του Buffon. «Όλες αυτές οι ψηφίδες φιλοτεχνούν ένα υψηλό επίπεδο παιδείας γεγονός που αναγνωρίσθηκε από την Σύγκλητο του αρτισύστατου Πανεπιστημίου Αθηνών, με απόφαση του οποίου οι απόφοιτοι της Ζωσιμαίας Σχολής εγίνοντο δεκτοί χωρίς εισαγωγικές εξετάσεις», υπογράμμισε ο κ. Πέτσιος.

Ανάμεσα στα παλαίτυπα που προβάλλονται ανέφερε πως υπάρχουν και αρχέτυπες εκδόσεις του 17ου αιώνα, που δημοσιεύθηκαν το 1675, το 1686 και το 1688, καθώς και σπάνια κείμενα της περιόδου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού που προέρχονται από τη γραφίδα του Μεθοδίου Ανθρακίτη, του Μπαλάνου Βασιλόπουλου, του Κοσμά Μπαλάνου, του Νικηφόρου Θεοτόκη, του Ευγενίου Βούλγαρη, του Άνθιμου Γαζή, του Γρηγορίου Κωνσταντά και του Αδαμαντίου Κοραή, που κυκλοφορήθηκαν με δαπάνες Ηπειρωτών Ευεργετών, όπως των Αδελφών Μαρούτση, του Καραϊωάννου και των Αυταδέλφων Ζωσιμάδων.

Καταλήγοντας, ο Κων/νος Πέτσιος, πέρα από τις ευχαριστίες προς τον Διευθυντή και τον Σύλλογο των διδασκόντων του Πρότυπου ΓΕΛ Ζωσιμαίας, δεν παρέλειψε να εκφράσει την ελπίδα η έκθεση που εγκαινιάστηκε χθες να αποτελέσει την απαρχή για την περαιτέρω προβολή του άγνωστου αρχειακού πλούτου της Σχολής.