ΟΜΑΔΙΚΑ «ΠΥΡΑ» ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΓΙΑ ΤΑ ΑΕΙ

• Αποφασισμένη να εισαγάγει προς ψήφιση το  νομοσχέδιο  για τα Πανεπιστήμια εντός της τρέχουσας θερινής περιόδου και πριν την έναρξη του νέου διδακτικού έτους είναι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, παρά τις έντονες αντιδράσεις που εκδηλώνονται και εντείνονται από την πανεπιστημιακή κοινότητα. 

Αν και το νομοσχέδιο, κατά την εκτίμηση πολλών πανεπιστημιακών, περιλαμβάνει πολύ σωστές και αναγκαίες ρυθμίσεις, κινδυνεύει να «τιναχθεί στον αέρα» κυρίως από το νέο σύστημα διοίκησης που επιχειρεί να εισάγει. 

Η συγκεκριμένη διάταξη προκάλεσε ήδη την αντίδραση της Συνόδου Πρυτάνεων, η οποία εξέφρασε τον προβληματισμό της, καθώς όπως αναφέρει ανατρέπει τον «διαχρονικά τρόπο διοίκησης με την απ’ ευθείας εκλογή των οργάνων διοίκησης και από το σύνολο των μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού». 

Σε δεύτερη μοίρα τα θετικά

Τα θετικά του νομοσχεδίου, που έχουν περάσει σε «δεύτερη μοίρα», τα επισημαίνουν αρκετά Πανεπιστήμια, όπως το  Οικονομικό και των Πατρών, ενώ το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων είναι μεταξύ εκείνων που ζητά τη συνολική απόσυρση του νομοσχεδίου. 

Ένα άλλο θέμα που φαίνεται να προκαλεί αντιδράσεις -χωρίς όμως να προβάλλεται ως βασικό-είναι και η αλλαγή του συστήματος εκλογής των καθηγητών, που ανατρέπει πρακτικές που είχαν εφαρμοστεί σε πολλά πανεπιστήμια τα τελευταία χρόνια.  

Ισχυρές αντιστάσεις

Οι αντιδράσεις που προκαλεί το νομοσχέδιο, πριν ακόμη αυτό γίνει νόμος του κράτους, προβληματίζει ως προς την εφαρμογή των διατάξεών του,  καθώς με δεδομένες τις έντονες και σχεδόν καθολικές αντιδράσεις των Συγκλήτων (ακόμη και αν οι αποφάσεις τους έχουν ληφθεί κατά πλειοψηφία),  είναι πολύ πιθανό να επιδιωχθεί η ακύρωσή του στην πράξη. Δεν θα είναι άλλωστε ούτε ο πρώτος, ούτε ο τελευταίος νόμος που δεν θα εφαρμοστεί στην Ελλάδα. 

Εκτός όμως από τις αρνητικές αποφάσεις των επίσημων οργάνων διοίκησης των Πανεπιστημίων, το νομοσχέδιο δεν συγκεντρώνει ούτε την πολιτική συναίνεση και εντός Βουλής. Στο σχεδιασμό της Κυβέρνησης είναι να εισαχθεί και να ψηφιστεί το νομοσχέδιο εντός του Ιουλίου, εκτός εάν -πράγμα απίθανο- προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές και διαλυθεί η Βουλή, οπότε θα επανέλθει στην επόμενη περίοδο. 

«Πυρά» για τον τρόπο διοίκησης

Μέχρι στιγμής πάντως καταγράφονται αντιδράσεις από όλα τα Πανεπιστήμια. Όπως προαναφέραμε το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ζητά την απόσυρση του. Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Πατρών, σε ψήφισμά της, αναφέρει ότι οι αλλαγές πρέπει να εντάσσονται σε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και να διασφαλίζονται με συγκλίσεις και συναινέσεις ως προϋποθέσεις επιτυχίας. Η Σύγκλητος -όπως προαναφέραμε- επισημαίνει ότι «το νομοσχέδιο εισάγει θετικές διατάξεις που όμως κινδυνεύουν ν’ ακυρωθούν στην πράξη λόγω του αναποτελεσματικού συστήματος διοίκησης που επιχειρεί να θεσμοθετήσει».

Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Πατρών, εστιάζει στην υπερσκυγκέντρωση αρμοδιοτήτων στο πρόσωπο του Πρύτανη, «χωρίς -όπως υποστηρίζει- επαρκείς ελεγκτικούς μηχανισμούς, καθώς και κρίσιμα ζητήματα συμβατότητας των εν λόγω ρυθμίσεων με τη συνταγματικά κατοχυρωμένη πλήρη αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ και τη συνταγματική κατοχύρωση της ιδιαίτερης θέσης των καθηγητών των ΑΕΙ στα ακαδημαϊκά ζητήματα». Καταλήγοντας διαμαρτύρεται  και για την αφαίρεση του αποφασιστικού ρόλου των Συγκλήτων, οι οποίες περιθωριοποιούνται, για την υποβάθμιση των αντιπρυτάνεων και τον ορισμό αντί εκλογής των κοσμητόρων.

Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Κρήτης έχει σημειώσει ότι «με το νέο νομοσχέδιο καταστρατηγούνται αρχές του (συνταγματικά κατοχυρωμένου) αυτοδιοίκητου, της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της δημοκρατικής οργάνωσης της ακαδημαϊκής ζωής και της συνεπαγόμενης αντιπροσωπευτικότητας και λογοδοσίας, καθώς βασικό συστατικό στοιχείο της δημοκρατικής λειτουργίας των πανεπιστημίων είναι η εκλογή των μονοπρόσωπων (Πρόεδρος Τμήματος, Κοσμήτορας Σχολής) και συλλογικών (Σύγκλητος, Πρυτανικό Συμβούλιο) οργάνων με καθολική ψηφοφορία από τα μέλη των αντίστοιχων σωμάτων».

Το Πάντειο πανεπιστήμιο και το Γεωπονικό πανεπιστήμιο έχουν ζητήσει επίσης απόσυρση του σχεδίου Νόμου και η Σύγκλητος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου έχει χαρακτηρίσει την εκλογή του πρύτανη όπως την εισηγείται το νέο νομοσχέδιο «φαλκιδευμένη». Η Σύγκλητος του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου ζητάει να αποσυρθούν οι διατάξεις για το «νέο» μοντέλο διοίκησης των πανεπιστημίων και να αναμορφωθούν ριζικά. Η Σύγκλητος του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών έχει αναφέρει ότι το σχέδιο Νόμου για τα ΑΕΙ εισάγει πολλές θετικές διατάξεις που κινδυνεύουν ν’ ακυρωθούν στην πράξη λόγω του νέου μοντέλου διοίκησης που προτείνει, το Δημοκρίτειο πανεπιστήμιο Θράκης αναφέρει ότι  το  σχέδιο Νόμου για τα ΑΕΙ «οδηγεί σε κατάργηση των δημοκρατικών διαδικασιών και επισύρει κινδύνους κατακερματισμού και αναποτελεσματικότητας στην υλοποίηση των αποφάσεων».

Το Ιόνιο πανεπιστήμιο έχει κρίνει ότι «το νέο μοντέλο διοίκησης των ΑΕΙ δημιουργεί κινδύνους πελατειακών σχέσεων σε ανώτατο διοικητικό επίπεδο» και η Σύγκλητος του πανεπιστημίου Πειραιώς ότι «η οποία θετική αίσθηση, αναιρείται εκ βάθρων από το προτεινόμενο σύστημα διοίκησης των πανεπιστημίων».

Τέλος η  Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Μακεδονίας αναφέρει ότι «με το προτεινόμενο νομοσχέδιο, όλα τα όργανα διοίκησης αναδεικνύονται ουσιαστικά διά διορισμού, το Συμβούλιο Διοίκησης αποκτά υπερεξουσίες, ενώ στερείται ακαδημαϊκής δημοκρατικής νομιμοποίησης, και λειτουργικής και διοικητικής αποτελεσματικότητας. Παράλληλα, δεν προβλέπονται θεσμικά αντίβαρα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται έλλειμμα λογοδοσίας».

Η Υπουργός Παιδείας

Η Υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως, υποστηρίζει ότι βασικοί στόχοι του νέου νομοσχεδίου είναι η ουσιαστική αναβάθμιση και ανάπτυξη του Ελληνικού Πανεπιστημίου σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. 

Σε πρόσφατη συνέντευξή της σημείωσε ότι οι αντιδράσεις που εκδηλώνονται αφορούν τον τρόπο Διοίκησης, προσθέτοντας ότι για τις υπόλοιπες ρυθμίσεις υπάρχει μεγάλη συναίνεση. 

Επιγραμματικά η Υπουργός, όπως είχε αναφέρει σε επιστολή της προς τα ΑΕΙ, σημειώνει ότι με το νομοσχέδιο ανάμεσα σε άλλα: εξασφαλίζουν μεγαλύτερη ελευθερία και ευελιξία στα προπτυχιακά, μεταπτυχιακά και διδακτορικά, μειώνουν τη γραφειοκρατία, απλουστεύουν τις διαδικασίες για την έρευνα μέσω ΕΛΚΕ και παρέχουν ευελιξία στις ερευνητικές ομάδες, διευκολύνουν τις διαδικασίες μετακίνησης μελών ΔΕΠ και εξορθολογίζουν το πλαίσιο της παράλληλης και πρόσθετης απασχόλησης των πανεπιστημιακών, πολλαπλασιάζουν τις ευκαιρίες και δυνατότητες του Πανεπιστημίου, που το καθιστούν πιο ανταγωνιστικό, ελκυστικό και εξωστρεφές.

Μεταξύ των ρυθμίσεων περιλαμβάνεται και η ενίσχυση της διασύνδεσης των φοιτητών/φοιτητριών με την αγορά εργασίας μέσω θεσμοθέτησης της πρακτικής άσκησης που σήμερα σε λίγες μόνο σχολές γίνεται. 

Οι επόμενες ημέρες θα είναι καθοριστικές για την τελική μορφή του Νομοσχεδίου καθώς ολοκληρώνεται η επεξεργασία του και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας θα πρέπει να αποφασίσει ποιες προτάσεις και ποιες τροποποιήσεις θα αποδεχθεί ώστε να τις εντάξει σε αυτό πριν κατατεθεί στη Βουλή. Γενικά προμηνύεται ένα πολύ θερμό καλοκαίρι και στο πεδίο της Ανώτατης Εκπαίδευσης που «τροφοδοτείται» και το πολωτικό – προεκλογικό κλίμα.